De Honderd Dagen van Hervormingen waren een poging om China te moderniseren door de regering, de economie en de maatschappij te hervormen. Ze werden gelanceerd door de jonge keizer Guangxu en zijn volgelingen medio 1898.
Samenvatting
De behoefte aan dringende hervormingen in China volgde op de mislukking van de Zelfversterkende Beweging en de nederlaag in de Sino-Japanse Oorlog van 1894-95, die China’s militaire zwakte blootlegde.
Sommige intellectuelen waren van mening dat belangrijke hervormingen alleen konden slagen als ze van bovenaf kwamen. Zij hoopten dat de jonge Qing-keizer het voorbeeld zou volgen van de hervormingsgezinde Meiji-keizer van Japan, die toezicht had gehouden op succesvolle economische en militaire hervormingen in zijn land en deze had aangemoedigd.
De Honderd Dagen van Hervorming waren echter van korte duur en meestal ondoeltreffend. Ze werden gedwarsboomd door de acties van Keizerin Cixi en een groep conservatieven in de Qing regering en het leger. Het mislukken van deze hervormingen wordt beschouwd als een belangrijk startpunt voor de Chinese Revolutie.
Guangxu Keizer
De Guangxu Keizer (1871-1908) kwam als vierjarige op de troon in 1875, op het hoogtepunt van de Zelf-Versterkende Beweging. Gedurende de jeugd van de keizer werden beleidszaken afgehandeld door zijn tante, adoptiemoeder en regentes, de Weduwe Keizerin Cixi.
De historische verslagen suggereren dat de jonge Guangxu Keizer gereserveerd, verlegen en zacht sprekend was – maar hij was ook intelligent en nieuwsgierig.
Hoewel hij geschoold was in de traditionele Confucianistische waarden van voorzichtigheid, conservatisme en respect voor traditie, ontwikkelde de jonge keizer een groeiende belangstelling voor de vooruitgang van andere naties, evenals voor het lot van zijn eigen land. Net als anderen in die tijd was hij bezorgd dat China was ingehaald door Japan, een eilandnatie die ooit als China’s ‘jongere broer’ werd beschouwd.
Buitenlands imperialisme bracht ook China’s soevereiniteit en het voortbestaan van de Qing-regering in gevaar. De keizer Guangxu kwam tot de overtuiging dat zowel zijn dynastie als zijn land niet zouden kunnen overleven zonder ingrijpende hervormingen.
Kang Youwei
Een belangrijke figuur die de opvattingen van de keizer vorm gaf, was een jonge schrijver genaamd Kang Youwei. Kang was geen radicale republikein – hij was een neo-confucianist die loyaal was aan de keizer en de Qing-dynastie – maar hij was zich ook scherp bewust van de gevaren waarmee China werd geconfronteerd.
In de jaren 1890 publiceerde Kang literatuur die een nieuwe interpretatie van het confucianisme bood. Hij suggereerde dat het niet alleen ging om het behoud van de status quo, maar dat het ook een middel kon zijn tot vooruitgang en hervorming. Vanaf 1890 diende Kang verschillende memorials in bij de keizer van Guangxu, waarin hij hem aanspoorde politieke en sociale hervormingen te overwegen.
Deze hadden weinig effect tot januari 1898, toen Kang Youwei werd toegelaten tot de Verboden Stad, kennelijk op aandringen van Weng Tonghe, één van de leermeesters van de keizer van Guangxu.
Kang’s voorgestelde hervormingen
Er is enig historiografisch debat over de vraag of Kang Youwei de opvattingen van de keizer veranderde of deze slechts versterkte. Hoe dan ook, Kang werd zeker geraadpleegd over hervormingen en verzocht een pakket gedetailleerde voorstellen in te dienen.
De hervormingsvoorstellen van Kang, die in mei 1898 aan de keizer werden voorgelegd, waren tamelijk radicaal. Zij riepen niet alleen op tot oppervlakkige veranderingen, maar tot een fundamentele grondwetsherziening – met inbegrip van de vernietiging en vervanging van ministeries en bureaucratieën.
In zijn gedenkschrift van mei 1898 zei Kang tegen de keizer:
“Ons huidige probleem is dat we vasthouden aan oude instellingen zonder te weten hoe we moeten veranderen… Tegenwoordig heeft het hof een aantal hervormingen doorgevoerd, maar het optreden van de keizer wordt tegengewerkt door de ministers, en de aanbevelingen van de bekwame geleerden worden aangevallen door ouderwetse bureaucraten. Als de aanklacht niet is “het gebruiken van barbaarse manieren om China te veranderen” dan is het wel “het verstoren van de voorouderlijke instellingen”. Geruchten en schandalen tieren welig, en mensen bestrijden elkaar als vuur en water. Op deze manier hervormen is even ondoeltreffend als proberen vooruit te komen door achteruit te lopen. Het zal onvermijdelijk uitlopen op een mislukking. Uwe Majesteit weet dat onder de huidige omstandigheden hervormingen absoluut noodzakelijk zijn en dat oude instellingen moeten worden afgeschaft.”
Kangs voorstel bevatte verder enkele specifieke hervormingen: het opstellen en goedkeuren van een grondwet, het instellen van een nationaal parlement, een herziening van het keizerlijk examensysteem en ingrijpende veranderingen in het provinciaal bestuur en de bureaucratie.
De onthulde hervormingen
Midden juni 1898 hield de keizer Guangxu een audiëntie waar hij tientallen breed geformuleerde edicten onthulde, die elk de hervorming van een bepaalde tak van bestuur of beleid beval: van het leger tot het geld, van het onderwijs tot de handel.
In de daaropvolgende 100 dagen vaardigde de keizer nog meer hervormingsedicten uit, in totaal meer dan 180 in totaal. De Engelstalige krant The Peking Press gaf puntsgewijze samenvattingen van deze hervormingsedicten toen ze werden uitgevaardigd.
De keizer ontbood ook ministers, generaals en ambtenaren in de Verboden Stad, om zijn edicten in ontvangst te nemen en te bespreken hoe de hervorming binnen hun respectieve departementen zou kunnen worden ontwikkeld en uitgevoerd.
Conservatieve reactie
Zoals te verwachten was, verzetten veel conservatieven zich tegen deze ingrijpende hervormingen, die zij te overhaast, te omvangrijk en fundamenteel gevaarlijk vonden.
De decreten van de keizer van Guangxu wekten verontwaardiging bij traditionalistische confucianistische geleerden, die ze als onstuimig beschouwden en meenden dat zij te snel te veel probeerden te doen. De hervormingen bedreigden ook de positie van machtige ministers en bureaucraten en veroorzaakten veel werk en ontwrichting voor anderen.
De reactie hierop was een wijdverbreide maar krachtige campagne van fluisteringen en intriges tegen de Guangxu keizer. Veel van dit gepraat ging over de waarschijnlijke reactie van de Keizerin-Weduwe. Zou zij de ambitieuze hervormingen van de keizer een halt toeroepen en hem misschien tot aftreden dwingen? Of, als zij niets zou ondernemen, zou de keizer dan vervangen worden door een staatsgreep, georkestreerd door conservatieve militaire leiders?
Cixi handelt
Uiteindelijk gebeurden beide dingen. Binnen enkele dagen na de eerste edicten, werkte Cixi aan het dwarsbomen van de keizer en zijn hervormingen. De Keizerin-Weduwe beval Weng Tonghe, de naaste adviseur en sterkste bondgenoot van de keizer, uit de Verboden Stad te verwijderen. Zij beval de benoeming van Ronglu, een van haar bondgenoten, tot minister van oorlog en bevelhebber van het leger dat Peking beschermde. Ze ronselde ook de steun van Yuan Shikai, een andere machtige generaal.
Cixi had nu de middelen om de keizer af te zetten – maar als een bekwaam schaakspeler wachtte ze, en liet de acties van de keizer zelf haar reactie rechtvaardigen.
De aanleiding kwam in september toen de Guangxu keizer twee buitenlanders – een Engelsman, een Japanner – benoemde in zijn adviesraad. Uit angst voor een Qing regering beïnvloed of zelfs gecontroleerd door buitenlanders, drongen conservatieven er bij Cixi op aan om te verhuizen. Zij deed dit op 21 september, ging de residentie van de keizer binnen en beval hem een document te ondertekenen waarin zij afstand deed van de macht van de staat.
Geïsoleerd en tegengewerkt door conservatieve militaire commandanten, had de jonge keizer weinig keus dan in te stemmen.
Keizer gearresteerd
Kort daarna leidde Yuan Shikai troepen naar de Verboden Stad en plaatste de keizer onder huisarrest. De poorten van Beijing gingen op slot toen het leger jacht maakte op hervormers en hun aanhangers. Tientallen werden gevangen genomen en geëxecuteerd of in de gevangenis gegooid; de meer fortuinlijken zochten hun toevlucht in ambassades of ontsnapten in ballingschap.
Kang Youwei, die het boegbeeld van de hervormingsbeweging was geworden, wist aan gevangenneming te ontkomen en vluchtte naar Japan. Hij werd later bij verstek veroordeeld tot de beruchte ling chi (‘langzaam snijden’ of ‘dood door duizend sneden’).
Binnen enkele dagen na het heroveren van de macht herriep Cixi de meeste edicten van de keizer van juni-september, waardoor enkele van zijn mildere of minder belangrijke hervormingen doorgang konden vinden. De keizerlijke examens werden in ere hersteld, evenals verschillende functies en afdelingen die bij de decreten van de keizer waren afgeschaft. Kranten die de hervormingen actief hadden gesteund, werden gesloten. Geleerden en schrijvers werd bevolen geen politieke adviezen meer te geven, tenzij zij een overheidsfunctie bekleedden die hen daartoe het recht gaf.
Buitenlandse reactie
De onderdrukking van de Honderd Dagen Hervormingen verraste weinigen in China. De westerse pers, die slechts terloops aandacht had besteed aan de hervormingen, zinderde van verontwaardiging over het verraad van de keizer. Een krant in Boston, Verenigde Staten, beschreef het herstel van Cixi’s gezag als “terugkerende duisternis” en “een terugval naar barbarisme in dat land”.
Vele historici hebben zich sindsdien bij dit standpunt aangesloten en gesuggereerd dat het mislukken van de hervormingen een teken was van de onwil en het onvermogen van het Qing-regime om zich aan te passen en vooruitgang te boeken. Anderen hebben een genuanceerder standpunt ingenomen en betoogd dat de hervormingen mislukten omdat zij afstapten van het gradualisme, te veel poogden in een te krap tijdsbestek en onaanvaardbaar waren voor de conservatieve Qing-bureaucratie en het leger.
De hervormingen van de keizer Guangxu mogen dan in het algemeen zijn mislukt, sommige werden toegestaan om door te gaan of werden later aangenomen. De Universiteit van Peking, opgericht bij een edict van 3 juli, ging door en werd een belangrijke bron van revolutionaire ideeën en activiteiten. Sommige politieke en onderwijshervormingen die Cixi in 1898 nietig had verklaard, werden tijdens het laatste decennium van het regime goedgekeurd.
De mening van een historicus:
“Sommige historici zeggen dat als de keizer zijn veranderingen één voor één had doorgevoerd, door de reacties de kans te geven op te laaien en af te koelen, in plaats van het land met hervormingen te bombarderen, de geschiedenis van China er misschien anders zou hebben uitgezien. Russische heersers zijn er altijd van uitgegaan dat je een kloof niet met kleine stapjes kunt overbruggen, en zij hebben hun land uit de middeleeuwse vergetelheid gehaald door ingrijpende hervormingen door te voeren. Maar zij hadden dan ook geen keizerin-weduwe aan het roer.”
X. L. Woo
1. De Honderd Dagen van Hervorming was een poging van de keizer Guangxu en zijn aanhangers, met name de schrijver Kang Youwei, om de Chinese regering en samenleving een snelle modernisering op te dringen.
2. Deze dringende behoefte aan hervormingen volgde op het mislukken van de Zelfversterkende Beweging en China’s nederlaag in 1895 in de Eerste Sino-Japanse Oorlog.
3. Tussen juni en september 1898 vaardigde de keizer Guangxu meer dan 180 hervormingsgezinde edicten uit, waarbij ingrijpende veranderingen werden doorgevoerd op gebieden als regering, bureaucratie, onderwijs en leger.
4. De omvang en het tempo van deze hervormingen wekten woede op en vormden een bedreiging voor conservatieve ministers, bureaucraten en militaire officieren. Sommigen van hen vroegen Dowager Keizerin Cixi om actie.
5. Op 21 september kwam Cixi in actie. Gesteund door conservatieve militaire leiders, dwong zij de keizer afstand te doen van alle staatsmacht ten gunste van haar. De keizer werd onder huisarrest geplaatst en de meeste van zijn hervormingen werden ofwel afgeschaft ofwel teruggedraaid.
Citation information
Title: “De Honderd Dagen van Hervorming”
Auteurs: Glenn Kucha, Jennifer Llewellyn
Uitgever: Alpha History
URL: https://alphahistory.com/chineserevolution/hundred-days-reforms/
Datum gepubliceerd: September 1, 2019
Date accessed: March 24, 2021
Copyright: De inhoud van deze pagina mag niet worden herpubliceerd zonder onze uitdrukkelijke toestemming. Voor meer informatie over het gebruik verwijzen wij u naar onze Gebruiksvoorwaarden.