Terwijl het dodental van de Covid-19 stijgt, zijn de georganiseerde misdaadbendes van Italië op zoek gegaan naar miljoenen. Veel Italianen hebben het gevoel dat ze geen andere keus hebben dan de levenslijn die de maffia hen aanbiedt te accepteren.
Op het eiland Sicilië heeft de broer van een maffioso – een lid van een maffiagroep – voedsel uitgedeeld aan de armen in een wijk van Palermo.
“Mensen bellen me op en ze huilen door de telefoon,” zegt hij. “Ze zeggen dat hun kinderen niet kunnen eten. Een jonge vrouw belt me elke dag. Ze heeft vijf kinderen en weet niet hoe ze ze te eten moet geven.”
Hij wilde niet bevestigen dat hij zelf deel uitmaakt van de maffia, maar hij zei dat als maffioso zijn betekende dat hij mensen moest helpen, dan was hij “er trots op maffioso te zijn”.
Het coronavirus is nieuw, maar voedselpakketten uitdelen aan behoeftigen is een oude maffiatactiek.
“Het doel is om geloofwaardigheid te winnen en in te stappen als alternatief voor de staat,” zegt Nicola Gratteri, een anti-maffia onderzoeker en hoofd van het openbaar ministerie in Catanzaro, in Calabrië.
Het doel is om een basis van steun te versterken, zegt hij.
De economie van Italië gaat al jaren slecht, met een hoge werkloosheid en trage economische groei. De sluiting heeft sommige mensen over de rand van de wanhoop gebracht. Maar zelfs de kleinste hulp van een maffioso aannemen is uiterst gevaarlijk.
“De maffia heeft nog nooit iets uit vrijgevigheid gedaan. Dat concept bestaat niet voor hen,” zegt Enza Rando die werkt voor een anti-maffia organisatie. “Het enige wat ze kennen is ‘ik help jou als jij mij helpt’. Maar iedereen zal de gunst op de een of andere manier moeten terugbetalen.
Marcello is eigenaar van een restaurant in het centrum van Palermo, dat hij in maart moest sluiten.
Hij verwacht een aanbod te krijgen dat hij niet kan weigeren. Het is allemaal heel eenvoudig, zegt hij. Een maffioso klopt op je deur en biedt je aan je zaak te kopen, ter plekke. Op dat moment onderhandel je over de prijs. Dan stort iemand een deel van het geld op je rekening, en de rest krijg je contant.
“Op dit moment zinkt mijn bedrijf. En als iemand je een reddingsvest toewerpt, kun je ervoor kiezen te verdrinken met je idealen, of te zwemmen.”
Maar de maffia zal altijd terugkomen om te innen, zegt Gaspare Mutolo, een voormalige Siciliaanse maffioso die kroongetuige werd in tientallen maffiazaken. “Dat is precies hoe ik vroeger te werk ging,” zegt hij. “Ik was altijd zo charmant. Ik leek gul. Ik liet nooit mijn ware aard zien. Maar let wel, ik was een crimineel die meer dan 20 mensen heeft vermoord.”
Mutolo sprak met de BBC vanuit een geheime locatie waar hij onder politiebescherming staat en zijn dagen doorbrengt met schilderen. Zijn werken tonen vaak de tentakels van de maffia die de gemeenschappen binnendringen. Hij zegt dat wanneer hij een familie in nood “hielp”, het hen niet kon schelen wie hij was.
“Als je kinderen huilen omdat er geen eten op tafel staat of als je zaak op het punt staat failliet te gaan, denk je niet aan de gevolgen van hulp van de verkeerde mensen. Je denkt alleen maar aan overleven.”
Toen de lokale verkiezingen naderden, ging hij naar de mensen die hij had geholpen en zei: “Ciao bella, ken je me nog? Ik heb je geholpen toen je me nodig had. Nu heb ik jullie nodig. En alles wat ik vraag is dat je je stem uitbrengt op deze kandidaat.”
Mutolo zegt dat de maffia geld gemakkelijk beschikbaar heeft om uit te geven in geval van een crisis. “Ze zijn veel efficiënter dan de staat als het gaat om het helpen van mensen in nood,” zegt hij.
Antonio en zijn vrouw Francesca zijn eigenaar van een slagerij in een klein witgekalkt stadje in Apulië, in het zuiden van Italië, dat heeft geworsteld in lockdown. Een paar dagen geleden kwam een van hun vaste klanten in hun winkel en bood hen een lening in contanten aan om hen te helpen.
“We keken elkaar in de ogen. Ons hart zonk, en we realiseerden ons onmiddellijk wat er aan de hand was,” zei Antonio.
Hij en zijn vrouw weigerden het aanbod, maar leningen zijn een kernactiviteit van de maffia. Ze geven leningen, en dan “begint een langzame lijdensweg”, zegt de heer Gratteri.
“Het uiteindelijke doel van de maffioso is nooit om geld te verdienen, maar om het bedrijf over te nemen en het te gebruiken om geld wit te wassen.”
Sinds de lockdown begon, heeft een hulplijn die slachtoffers van afpersing helpt, een toename van 100% in het aantal meldingen ontvangen, vooral van kleine bedrijven.
“Als de Italiaanse regering niet in staat is deze mensen te helpen, zullen ze in de armen van de maffia worden geworpen”, zegt Attilio Simeone, die voor de hulplijn werkt.
Nadat de wereld zijn ergste neergang sinds de Grote Depressie ondergaat, zullen veel Italianen op de knieën gaan.
“Dit is het meest gunstige moment voor de maffia,” waarschuwde Enza Rando. “Op dit moment is timing de sleutel.”
Zij dringt er, net als veel anti-maffia experts, bij de Italiaanse regering op aan om geld beschikbaar te stellen aan mensen en bedrijven voordat de maffia binnenstapt om gemakkelijk geld aan te bieden. De Italiaanse regering heeft gezegd dat zij tot 25.000 euro (22.000 pond) zal lenen aan bedrijven in nood.
Maar Marcello is niet van plan om een staatslening te vragen.
“Het zou onmogelijk zijn om het terug te betalen. Alle winkels die weer open gaan, moeten zich houden aan regels voor sociale afstand. Dat betekent minder klanten, en veel minder geld.”
Hij zegt dat alle restauranthouders die hij kent hetzelfde voelen. Ze denken dat snel en zonder vragen te stellen hun zaak verkopen aan de maffia waarschijnlijk hun enige optie is.
“Ik voel me een volslagen mislukkeling”, zegt Marcello. “Ik heb de maffia altijd veroordeeld, en nu sta ik op het punt alles te verraden waarin ik ooit heb geloofd.”
Sommige namen zijn veranderd om de identiteit van de geïnterviewden te beschermen.
Illustraties van Jilla Dastmalchi
- ALL OVER THE WORLD: Tracking the global outbreak
- Gezichtsmaskers: Het advies over het dragen ervan
- VACCINE HOPES: Maar hoe dichtbij zijn we?
