De nieuwe socialistische regering van Spanje besluit of het stoffelijk overschot van Francisco Franco uit de Valle de Los Caídos (Vallei van de Gevallenen) wordt weggehaald en begraven op de begraafplaats van El Pardo. De plaats van het lichaam van de voormalige tiran is een controversieel onderwerp in Spanje – net als in andere Europese landen waar ex-dictators zijn gestorven.
Euronews neemt een kijkje bij de laatste rustplaatsen van enkele van de meest beruchte en meedogenloze ex-leiders in Europa.
- Benito Mussolini (1883-1945), Italië
- Joseph Stalin (1878-1953), USSR
- Antonio de Oliveira Salazar (1889-1970), Portugal
- Adolf Hitler (1889-1945), Duitsland
- Francisco Franco (1892-1975), Spanje
- Josip Broz Tito (1892-1980), Joegoslavië
- Philippe Petain (1856-1951), Frankrijk
- Nicolae Ceausescu (1918-1989), Roemenië
- Erich Honecker (1912-1994), Oost-Duitsland
- Mátyás Rákosi (1892-1971), Hongarije
- Wojciech Jaruzelski (1923-2014), Polen
- Todor Zhivkov (1911-1998), Bulgarije
- Georgios Papadopoulos (1919-1999) en Stylianos Pattakos (1912-2016), Griekenland
Benito Mussolini (1883-1945), Italië
Italië’s Mussolini was de leider van de Nationale Fascistische Partij die regeerde van 1922 tot 1945 en een dictatuur vestigde. Nadat hij in 1945 met zijn minnares probeerde te vluchten, werden de twee al snel gevangen genomen, doodgeschoten en hun lichamen ondersteboven opgehangen. De ex-leider werd begraven in een ongemarkeerd graf, maar zijn lichaam werd vervolgens opgegraven en gestolen door aanhangers voordat het door de staat werd herontdekt en op een geheime plaats werd gelegd. In 1957 werd hij herbegraven in zijn geboortestad Predappio, op de begraafplaats San Cassiano. Zijn graf is nu een plaats waar de nostalgici van het fascisme belangrijke data herdenken en heeft geleid tot begrafenistoerisme.
Joseph Stalin (1878-1953), USSR
Stalin, leider van de Communistische Partij en heerser van de Sovjet-Unie van 1924 tot 1953, staat bekend om het zaaien van terreur onder de bevolking van de USSR. Stalin stierf aan een beroerte in 1953, 74 jaar oud, in zijn woning buiten Moskou. Hij werd gebalsemd in het Lenin Mausoleum in Moskou, maar zijn stoffelijk overschot werd verplaatst en 20 meter verderop begraven in de Necropolis van de Kremlinmuur. Tot de verplaatsing van het lichaam werd besloten door Nikita Chroesjtsjov, een van Stalins opvolgers, die Stalin veroordeelde wegens zijn misdaden. De tombe van Stalin is nu een toeristische attractie in Moskou.
Antonio de Oliveira Salazar (1889-1970), Portugal
Salazar, bekend om het gebruik van zijn geheime politie Estado Novo om repressieve tactieken af te dwingen, regeerde Portugal van 1932 tot 1968 als premier. Nadat hij ernstig hoofdletsel had opgelopen bij een val in zijn zomerhuis, zag de Portugese president zich genoodzaakt Salazar te vervangen als premier omdat de artsen aanvankelijk dachten dat hij het niet zou overleven. Twee jaar later overleed hij op 81-jarige leeftijd aan een hartaanval – zonder te weten dat hij als leider was vervangen. Hij werd begraven op de begraafplaats van Vimieiro (1.470 inwoners), dezelfde stad waar hij geboren is, en zijn huis werd omgebouwd tot een klein museum. Het publiek heeft toegang tot zowel de begraafplaats als het museum.
Adolf Hitler (1889-1945), Duitsland
Hitler, gesteund door zijn Nazi Partij, regeerde Duitsland met ijzeren vuist van 1933 tot 1945. Terwijl er zoveel bekend is over Hitlers leven, blijft zijn dood een mysterie. Vele theorieën omringen hoe hij stierf, maar de meest gangbare theorie is dat hij zelfmoord pleegde in zijn bunker. Nazi helpers staken vervolgens een tapijt met het lichaam van de Führer in brand – maar het tapijt verbrandde niet volledig en werd dagen later gevonden door een Sovjet soldaat. Men denkt dat Hitlers overblijfselen later door de Sovjets zijn verspreid over Berlijn en bij Rathenow.
Francisco Franco (1892-1975), Spanje
Franco, naar wie een hele periode van de geschiedenis van Spanje is genoemd, heeft opnieuw de aandacht van de mensen getrokken, zelfs vanuit zijn graf. Na meer dan 40 jaar begraven te zijn geweest in de Valle de Los Caídos (de Vallei van de Gevallenen), overweegt de nieuwe socialistische regering van Spanje de stoffelijke resten van de fascistische dictator over te brengen naar de begraafplaats van El Pardo, in de buurt van een oude koninklijke residentie. Het doel is ervoor te zorgen dat Valle de los Caídos een gedenkteken voor de burgeroorlog blijft, en geen monument voor de overwinnaar.
Josip Broz Tito (1892-1980), Joegoslavië
Tito, een staatsman en Joegoslaviës communistische leider van (1945-1980) werd begraven in het mausoleum van het “Bloemenhuis”, gelegen ten zuiden van Belgrado. Hij kreeg een staatsbegrafenis en staatshoofden uit de hele wereld, waaronder de premiers van Spanje, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Turkije, woonden de begrafenis bij. Zijn begraafplaats, die in de buurt lag van waar hij in de naoorlogse jaren woonde, is nu een toeristische attractie, waar men een museum, tuinen en het mausoleum kan vinden voor de man die bekend stond om het onderdrukken van zijn politieke tegenstanders en dissidenten.
Philippe Petain (1856-1951), Frankrijk
Petain, een voormalige Franse premier die bekend stond om zijn collaboratie met de nazi’s, werd begraven op de begraafplaats van Port-Joinville, op L’Ile-D’Yieu (4.726 inwoners). In 1970 werd zijn lichaam meegenomen door een groep die beweerde hem in Verdun te willen begraven om zijn nagedachtenis te eren, aangezien hij bekend stond als de Leeuw van Verdun. Drie dagen later werd het lijk in Parijs teruggevonden en naar de begraafplaats van Port-Joinville gebracht. De Franse regering zorgde er jarenlang voor dat er bloemen op zijn graf werden gelegd, totdat Joodse protesten een einde maakten aan deze gewoonte. Het besluit werd in 1993 door de president genomen.
Nicolae Ceausescu (1918-1989), Roemenië
De communistische leider van Roemenië gedurende meer dan 20 jaar, Ceausescu, en zijn vrouw Elena werden schuldig bevonden aan genocide in een proces dat slechts een uur duurde op eerste kerstdag in 1989. Ze werden dezelfde dag nog geëxecuteerd. Het echtpaar werd begraven op een begraafplaats in Boekarest, maar hun lichamen werden in 2010 opgegraven om hun identiteit te bevestigen, op verzoek van nabestaanden. Ondanks zijn regime van angst, ontbering en armoede werd zijn graf een toeristische trekpleister en een bedevaartsoord voor mensen met heimwee naar de dagen van het communistische bewind.
Erich Honecker (1912-1994), Oost-Duitsland
Honecker veranderde van politicus van de Socialistische Eenheidspartij in een opgejaagd, gevangengenomen en verbannen man aan het einde van zijn leven. Nadat hij had geprobeerd Duitsland te ontvluchten en zijn toevlucht had gezocht in Moskou op de Chileense ambassade, werd hij in 1992 in Berlijn voor het gerecht gedaagd wegens zijn vermoedelijke rol bij de doden bij de Berlijnse Muur. Hij werd echter vrijgelaten wegens gezondheidsproblemen en hij vertrok naar Chili om met zijn familie te worden herenigd. In 1994 overleed hij en werd begraven in Santiago in het Cementerio General de Santiago.
Mátyás Rákosi (1892-1971), Hongarije
Rákosi, bekend als “de beste Hongaarse leerling van Stalin”, was de communistische leider van Hongarije van 1945-1956. Tijdens zijn machtsperiode zuiverde hij ongeveer 200.000 mensen door hen te laten arresteren, gevangen zetten, verbannen of vermoorden, aldus het boek Een geschiedenis van Hongarije. In 1956, werd hij vervangen door zijn plaatsvervanger. Rakosi werd gedwongen Hongarije te verlaten – hoewel de officiële reden voor zijn vertrek een slechte gezondheid was – en vestigde zich uiteindelijk in Gorky.
Hongarije’s centrale comité stemde er in 1970 mee in Rakosi naar Hongarije te laten terugkeren als hij voorwaarden accepteerde die huisarrest inhielden en nooit in het openbaar mocht spreken – maar hij weigerde. Hij stierf in Gorky in 1971 en zijn as werd “in het geheim teruggebracht naar Hongarije” 11 dagen later, volgens het boek Chess Game for Democracy: Hungary Between East and West, 1944-1947. Hij werd begraven op het Farkasréti kerkhof in Boedapest in aanwezigheid van naaste familie, met op zijn grafsteen alleen zijn initialen.
In 2007 werden zelfs deze verwijderd in een poging een einde te maken aan aanhoudend vandalisme op de plek.
Wojciech Jaruzelski (1923-2014), Polen
Jaruzelski, de laatste communistische leider van Polen, stond bekend om zijn politieke repressie en zijn brute optreden tegen de vakbond Solidariteit toen hij in 1981 de staat van beleg afkondigde. Jaruzelski werd begraven op de militaire begraafplaats van Powaski in Warschau. Jaruzelski’s graf is versierd met bloemen en kaarsen, wat suggereert dat de familie van de voormalige leider of Polen met heimwee naar de ex-leider de plek bezoeken.
Todor Zhivkov (1911-1998), Bulgarije
Zhivkov, de communistische leider van Bulgarije van 1954 tot 1989, zag toe op een zware onderdrukking van politieke dissidenten en mensenrechtengroeperingen. Hij is begraven op de Centrale Begraafplaats van Sofia. Zijn graf is vernield en het borstbeeldmonument is gestolen. Een medewerker van de begraafplaats vertelde Novinite.com dat er meestal niemand is om naar het graf van Zhivkov te kijken of het te verzorgen.
Georgios Papadopoulos (1919-1999) en Stylianos Pattakos (1912-2016), Griekenland
Georgios Papadopoulos leidde de staatsgreep van 1967 en oefende zijn macht uit als leider van de junta tot 1974. Hij overleed in 1999 en werd begraven op de A’ begraafplaats van Athene.
Stylianos Pattakos, een militair officier en een hoofd van de Griekse militaire junta tot 1974, overleed in 2016 op de leeftijd van 103 jaar. Hij werd begraven in zijn geboorteplaats Aghia Paraskevi, Kreta.