Door Emily Milam, MD
Peer reviewed
De geschiedenis van de medische fotografie is rijk en volgt de evolutie van zowel de technologie als de geneeskunde. De toepassing van fotografie in de geneeskunde is steeds veelzijdiger geworden met de komst van digitale fotografie, smartphones, telegeneeskunde, en het gemak van het delen en opslaan van foto’s. Het gebruik ervan is van groot nut geweest sinds de meer rudimentaire dagen van mondelinge communicatie, schriftelijke beschrijving, moulage en handgetekende illustraties. Fotografie behoorde tot de eerste golf van medische documentatie waarin de toestand van het onderwerp objectiever kon worden weergegeven en artistieke interpretatie kon worden geminimaliseerd. In de loop van haar geschiedenis is zij een gewaardeerd hulpmiddel geworden bij patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs.
Fotografie zoals wij die vandaag kennen begon aanvankelijk als een oefening in het gebruik van licht met behulp van een camera obscura-een apparaat met een pinhole voor lichtinval dat een omgekeerd beeld projecteerde in een donkere kamer of doos.1 Vroeg gebruik van de camera obscura resulteerde in korrelige, vergankelijke beelden. In de jaren 1800 kon met behulp van fotochemische stoffen zoals zilvernitraat het beeld voorlopig worden “opgeslagen”; dit vereiste echter langdurige belichtingstijden (zelfs dagen!) en de beelden waren nog steeds van slechte kwaliteit.
De geboorte van de moderne fotografie wordt in de eerste plaats toegeschreven aan de Franse Louise Daguerre (1787-1851), die in 1839 het daguerreotypie-procédé ontwikkelde met behulp van technologie en technieken die door voorlopers in de fotografie voor hem waren verfijnd.1 De spiegelachtige en duurzame daguerreotypie oversteeg de grenzen van de camera obscura, aangezien beelden efficiënter konden worden gecreëerd na een belichtingstijd van slechts enkele minuten. Nog belangrijker was dat het vastgelegde beeld permanent op een plaat kon worden bevestigd om te worden bewaard en later te worden gebruikt. Daguerre werd sterk beïnvloed en geholpen door zijn partner Nicéphore Niépce (1765-1833), die grote vooruitgang had geboekt bij de ontdekking van lichtgevoelige stoffen, maar stierf voordat het daguerreotypieproces was voltooid.
De eerste toepassing van fotografie in de geneeskunde vond plaats in 1839 door de Franse arts en cytoloog Alfred François Donné (1801-1878), aan wie de eerste fotomicrograaf werd toegeschreven.2 Donné kreeg lucht van het proces nadat Daguerre zijn fotografische methoden had voorgesteld aan de Academie van Wetenschappen in het jaar van de uitvinding ervan. In het midden van de jaren 1840 publiceerde Donné een atlas van fotomicrografen waarop medische specimens waren afgebeeld. Het leerboek, bedoeld voor studenten geneeskunde en getiteld Cours de Microscopie, Complementaire des Études Médicales: Anatomie Microscopique et Physiologie des Fluides de L’Economie, bevatte gravures van zijn daguerreotypische fotomicrofoto’s, die hij had verkregen met hulp van de fotograaf Jean Bernard Léon Foucault (1819-1869.2,3 Met behulp van deze techniek kon Donné de eerste beelden laten zien van bloedplaatjes, leukemie, en Trichomonas vaginalis-cellen en organismen die hij zelf had ontdekt. Het eerste medische portret van een patiënt volgde snel daarna met een calotypie uit 1840 van een vrouw met een grote struma, genomen door de Schotse fotografen David Octavius Hill (1802-1870) en Robert Adamson (1821-1848).4
Spoedig daarna omarmden vele medische specialismen de fotografie. In de psychiatrie verzamelde de Engelsman Dr. Hugh Welch Diamond (1809-1886) een collectie psychiatrische portretten om krankzinnigen te evalueren en hij is een van de eerste clinici die foto’s gebruikte voor diagnostische doeleinden, klinische verslagen en als case reports.4 Hij deelde ze ook met zijn patiënten na een behandeling als onderdeel van de therapie.
De vroegst bekende dermatologische daguerreotypie werd gepubliceerd in 1848-een geval van een brandwondenslachtoffer vervormd gezicht en hals, gepubliceerd door Dr. Samuel P. Hullihen in Philadelphia’s Medical Examiner.5 De eerste bekende fotografische atlas van dermatologische ziekten volgde in 1865, getiteld Photographs (colored from life) of the Diseases of the Skin en gepubliceerd door Alexander Balmanno Squire, een Britse arts.6 Zijn vermaarde atlas bevatte 12 albumine-afdrukken die met de hand waren ingekleurd – een gangbare praktijk vóór de komst van de kleurenfotografie – en die hij tentoonstelde naast beschrijvingen van gevallen en aantekeningen over de diagnose en behandeling van de ziekte.
Op het gebied van de chirurgie maakte Hermann Wolff Berend in de jaren 1850 enkele van de vroegst bekende pre- en postoperatieve foto’s van patiënten die orthopedische chirurgie nodig hadden.7 Hij was geïnspireerd door een foto van een scoliosepatiënt die hem door een consultatiebureauarts werd toegestuurd. Hij was ook een van de eerste artsen die in 1855 een academisch artikel schreef over de toepassing van fotografie in de geneeskunde, met adviezen als “De chirurg moet de patiënt altijd in een ontspannen houding plaatsen, zodat de kenmerken van de ziekte op de foto tot uiting komen.” Charles Gilbert (1803-1868), een gevierd plastisch chirurg, leverde ook een bijdrage aan de chirurgische fotografische literatuur. Hij publiceerde afbeeldingen en een beschrijving van een voorhoofdsflap voor de reconstructie van kaak en neus na een tumor-excisie.8
In de neurologie toont de bekende collectie van Dr. Guillaume Amand Benjamin Duchenne (1806-1875), een Parijse neuroloog die werkzaam was in het Salpêtrière-ziekenhuis, de foto’s van patiënten die elektrische stimulatie van het gezicht ondergingen in zijn boek Mécanisme de la Physionomie Humaine (Het mechanisme van de menselijke gezichtsuitdrukking) uit 1862.9 Kort daarna publiceerde hij ook enkele van de eerste klinische foto’s van neurologische aandoeningen, waaronder gevallen van ataxie.
Ook op het gebied van de neurologie werd in Parijs een van de eerste afdelingen voor ziekenhuisfotografie opgezet door de gevierde neuroloog Jean-Martin Charcot, bekend van het gewricht van Charcot en de ziekte van Charcot-Marie-Tooth. Charcot fotografeerde patiënten die de Kliniek voor Ziekten van het Zenuwstelsel bezochten (ook in het Salpêtrière Ziekenhuis) met de hulp van fotograaf Albert Londe.10 Samen waren Charcot en Londe pioniers op het gebied van medische fotografie bij het bestuderen van neurologische ziekten, waarbij ze alles van “hysterie” tot epilepsie kunstig documenteerden. Charcot was zo begaan met de menswetenschappen en de kunsten dat hij bijna voor de schone kunsten koos als beroep, en vaak schetste hij zijn patiënten om de kenmerken van de ziekte te documenteren. Hij is ook een van de eerste medische leraren die een diaprojector gebruikten om foto’s te delen tijdens lezingen.
De eerste afdeling medische fotografie in de Verenigde Staten (VS) werd in het midden van de jaren 1860 opgericht door Oscar G. Mason in het Bellevue Hospital in New York City, het oudste openbare ziekenhuis van het land.11 Mason moedigde artsen aan om belangrijke medische gevallen te laten fotograferen in plaats van ze met de hand te illustreren.12 Hij hielp ook de legitimiteit en betrouwbaarheid van de fotografie te verdedigen door rechtszaken aan te spannen en te getuigen tegen ‘geestenfotografen’, met name William H. Mumler.13 Na de ontdekking van röntgenfotografie in 1896 was Bellevue het eerste ziekenhuis in de VS dat zich de apparatuur verschafte, met Mason als hoofdradiograaf. Een van Mason’s bekendste foto’s, bij sommigen bekend als de Bellevue Venus, is van een vrouw met elefantiasis. Deze foto werd gepubliceerd in George Henry Fox’s Photographic Illustrations of Skin Diseases: Achtenveertig platen uit het leven. Met de hand ingekleurd, een vooraanstaande huidatlas uit 1880. De fotografische platen werden nauwgezet ingekleurd door Dr. Joseph Gaertner om de details van de ziekten te benadrukken.
Medische fotografen hebben van oudsher de rol van artiest en documentairemaker vervuld en hielpen zo deze ongelooflijke visuele hulpmiddelen te verspreiden. Vandaag de dag is het gebruik van fotografie voor het delen van beelden, het opsporen van ziekten, het raadplegen van adviezen van deskundigen of het onderwijzen van studenten heel gewoon. De toepassing ervan is geëvolueerd tot digitale fotografie, telegeneeskunde, 3D-beeldvorming, het in kaart brengen van moedervlekken en nog veel meer, elk met hun unieke technische kenmerken en betekenis. Van een omgekeerd, vluchtig beeld tot een digitaal bestand met hoge resolutie, medische fotografie en haar technologische doorbraken hebben in een flits een lange weg afgelegd.
Dr. Emily Milam is vierdejaars geneeskundestudent aan de NYU School of Medicine
Peer reviewed door David Oshinsky, PhD, Director, Medical Humanities, NYU Langone Medical Center
Image courtesy of Wikimedia Commons
- Gernsheim H. De Beknopte Geschiedenis van de Fotografie. 3e ed. Castagnola, Zwitserland: Thames & Hudson; 1986.
- Diamantis A, Magiorkinis E, Androutsos G. Alfred Francois Donné (1801-78): een pionier op het gebied van microscopie, microbiologie en hematologie. J Med Biogr. 2009;17(2):81-87. http://www.artandmedicine.com/biblio/authors/Donne.htm
- Thorburn AL. Alfred François Donné, 1801-1878, ontdekker van Trichomonas vaginalis en van leukemie. Br J Vener Dis. 1974;50(5):377-380.
- Hannavy J, ed. Encyclopedia of 19th Century Photography. Vol 1. New York: Routledge; 2013.
- Neuse WH, Neumann NJ, Lehmann P, Jansen T, Plewig G. De geschiedenis van de fotografie in de dermatologie. Mijlpalen van de wortels tot de 20e eeuw. Arch Dermatol. 1996;132(12):1492-1498.
- Milam EC, Ramachandran S. 19th century dermatologic atlases in the early age of photography. JAMA Dermatol. 2015;151(9):969.
- McFall KJ. Een kritische uiteenzetting over de geschiedenis van de medische fotografie in het Verenigd Koninkrijk: IMI Fellowship Submission. http://www.migroup.co.uk/wp-content/uploads/2013/05/A-critical-account-of-the-history-of-medical-photography-in-the-UK.pdf. Accessed January 30, 2016.
- Rogers BO. De eerste pre- en postoperatieve foto’s van plastische en reconstructieve chirurgie: bijdragen van Gurdon Buck (1807-1877). Aesthetic Plast Surg. 1991;15(1):19-33.
- Parent A. Duchenne De Boulogne: een pionier in de neurologie en de medische fotografie. Can J Neurol Sci. 2005;32(3):369-377.
- Goetz CG. Beeldende kunst in de neurologische carrière van Jean-Martin Charcot. Arch Neurol. 1991;48(4):421-425.
- Burns SB. Early medical photography in America (1839-1883). N Y State J Med. 1979;79(5):788-795.
- Kaplan L. The Strange Case of William Mumler, Spirit Photographer. Minneapolis: University of Minnesota Press; 2008.
- Rowley M. Cabinet of Art and Medicine. http://www.artandmedicine.com/biblio/authors/Fox2.html. Accessed January 30, 2016.
Share: Twitter | Facebook | E-mail