Aria
Een stuk voor één stem in een opera, d.w.z. een lied voor een solozanger. Het is afgeleid van het Griekse en Latijnse ‘aer’, dat ‘lucht’ betekent.
Bariton
De middelste mannelijke zangstem, gelegen tussen de bas- en tenorstemmen. Een bariton vertolkt in de opera vaak de schurk, de rivaal van de tenor in de liefde, of zijn beste vriend.
Bas
De laagste mannelijke zangstem. In serieuze opera’s spelen de bassen gewoonlijk autoritaire figuren zoals vaders, vorsten of priesters, maar soms beelden ze incarnaties van de duivel uit. In komische opera’s is de bas echter vaak een hansworstige oude man.
Cadenza
Een passage, meestal aan het eind van een muzikaal nummer, waarin zangers een paar geïmproviseerde maten vocaal opzichtige muziek ten gehore brengen om hun personages te verpersoonlijken en hun virtuositeit te tonen.
Coloratura
Extra geornamenteerde vocale muziek met op- en neerwaartse loopjes in de toonladder, trillers, grote melodische sprongen en veel snelle noten per lettergreep, die zowel wordt gebruikt om de verhoogde emotionele toestand van een personage uit te beelden als om de “atletische” virtuositeit van een zanger te tonen. Veel mensen zouden dit omschrijven als ’typische operazang’.
Continuo
Een begeleiding voor een droog of ‘secco’ recitatief, geschreven voor een klavecimbel of een ander toetsinstrument samen met een basinstrument (bijv. een cello). Het volgt en becommentarieert gewoonlijk de dramatische handeling.
Contralto
De laagste vrouwenstem. Net als mezzosopranen vertolken zij vaak vrouwelijke schurkenrollen of ‘broekrollen’, dat wil zeggen rollen die geschreven zijn voor mannen met hogere stemmen (zoals in barokopera).
Countertenor
De hoogste mannenstem. Countertenors zingen vaak barokopera, maar er is ook modern repertoire voor hen.
Diva
Letterlijk ‘godin’, of een belangrijke vrouwelijke operaster, ook wel eens een ‘prima donna’ (‘eerste dame’) genoemd.
Dramma giocoso
Een subcategorie van de opera buffa die in het midden van de 18e eeuw ontstond en sentimentaliteit, pathos en soms zelfs een zweem van tragiek bevatte te midden van de komedie en ondanks een happy end. Ook kwamen er personages uit de boven-, midden- en onderklasse in voor, in plaats van alleen die laatsten.
Libretto
Letterlijk ‘boekje’, de tekst die in een opera of oratorium wordt gezongen.
Mezzosopraan
De middelste vrouwelijke zangstem. Mezzosopranen vertolken vaak moederfiguren, schurken, of verleidelijke anti-heldinnen. Ook nemen zij vaak ‘broekrollen’ op zich, personages die als man bedoeld zijn.
Obbligato
In de opera een instrumentale solopartij in een vocaal nummer, die niet alleen bedoeld is om de hoofdstem te begeleiden, maar ook om deze te ondersteunen of in reliëf te brengen. Soms even flitsend als de zangpartij zelf.
Opera
Een toneelstuk in muzikale vorm. Een kunstvorm waarin zangers en instrumentalisten een dramatisch werk uitvoeren dat een libretto (tekst) en een muzikale partituur in een theatrale setting verenigt.
Opera buffa
Een luchtig genre opera, ontstaan in de 18e eeuw, dat alledaagse personages uitbeeldt die op een amusante manier worstelen met de bekende uitdagingen en kronkels van het leven.
Recitatief
Een stijl van vocale muziek die de ritmes en toonhoogtes van gewone spraak volgt. Syllabische recitativo secco (‘droog recitatief’, alleen begeleid door continuo) wordt gebruikt om de actie te bevorderen, terwijl de meer emotionele recitativo accompagnato (‘begeleid recitatief’, met volledig orkest) de dramatische temperatuur opvoert, wat leidt tot volwaardige aria’s en ensembles.
Sopraan
De hoogste en meest voorkomende vrouwelijke zangstem. Meestal jonge romantische heldinnen van zowel komische als serieuze opera’s.
Supertitels
Projectie van het libretto van de opera – vaak in Engelse vertaling – op een display vlak boven het toneel.
Tenor
De hoogste natuurlijke volwassen mannelijke zangstem. In 18e- en 19e-eeuwse opera’s zijn de tenoren bijna altijd de romantische helden, hoewel er ook een paar vadsigen tussen zitten.
Trill
De zeer snelle afwisseling van toonhoogte tussen twee aangrenzende noten, gebruikt als virtuoos vocaal effect.
Vibrato
Een zachte trilling die ontstaat door lichte variaties van toonhoogte in een zangstem. Dit voegt warmte, rijkdom en expressiviteit toe aan de toon.