Wist u dat mensen, muizen, apen en andere zoogdieren twee pubertijden doormaken?
Het is de tweede waar u ongetwijfeld van op de hoogte bent. In een proces dat begint in de vroege tienerjaren, worden jongens en meisjes overspoeld met hormonen geproduceerd door hun geslachtsklieren. Het resultaat is een mentale en fysieke transformatie. Jongens krijgen gezichtsbeharing, ontwikkelen een diepere stem en verdubbelen hun skeletspieren. De borsten van meisjes vergroten en hun heupen worden breder. Zowel jongens als meisjes krijgen schaamhaar, worden seksueel vruchtbaar, krijgen een “volwassen” lichaamsgeur, en ergeren zich over het algemeen aan hun ouders.
Maar meer dan tien jaar voor deze tweede puberteit, die steeds weer in coming-of-age-films te zien is, is er een eerste puberteit, een zogenaamde “mini-puberteit”. Wetenschappers hebben dit fenomeen al in de jaren zeventig beschreven en proberen het nu nog steeds te begrijpen. Dit is wat ze weten: Ongeveer één tot twee weken na de geboorte krijgen pasgeboren jongens en meisjes een stormloop van hormonen te verwerken, een proces dat bekend staat als de Postnatale Endocriene Golf. Luteïniserend hormoon en testosteron domineren de mannelijke mini-puberteit, terwijl follikelstimulerend hormoon en oestradiol (oestrogeen) de vrouwelijke mini-puberteit kenmerken. Het proces duurt ongeveer vier tot zes maanden bij jongens en iets langer bij meisjes, waarna de hormoonspiegels afnemen tot typische kinderniveaus.
Het is onduidelijk waarom mini-puberteit precies optreedt, maar de lichamelijke veranderingen die het veroorzaakt, zijn heel duidelijk. In een onlangs gepubliceerd commentaar in het tijdschrift Pediatrics, beschrijven de kinderartsen Kenneth Copeland en Steven Chernausek van de Universiteit van Oklahoma er een paar van.
“De gevolgen voor de voortplantingsorganen zijn onder meer de groei van de testikels, de penissen en de prostaat bij jongens, de vergroting van de baarmoeder en de borsten bij meisjes, en de ontwikkeling van de talgklier en acne bij beide geslachten.”
Volgens een recente studie verklaart de sterke stijging van het testosteron die jongens in deze fase doormaken, waarschijnlijk waarom adolescente jongens iets langer zijn dan adolescente meisjes. De stijging verklaart ook ongeveer vijftien procent van het lengteverschil tussen volwassen mannen en vrouwen.
Onderzoek toont steeds meer aan dat de mini-puberteit een gevoelige periode in de ontwikkeling is, die fungeert als een soort “stresstest” voor het endocriene systeem, waarbij het wordt opgevoerd om levenslang te kunnen functioneren. Het bereidt ook doelweefsels voor – met name in het voortplantingssysteem – voor groei en rijping later in het leven. Tenslotte, en meer controversieel, zou de mini-puberteit een periode kunnen zijn waarin seksuele geaardheid en gedrag worden ingeprent, met hormonen die een bepalende rol spelen. Meerdere studies tonen deze bewering aan bij dieren, maar onderzoek bij mensen ontbreekt.
De mini-puberteit is lang niet zo opvallend als zijn oudere, meer volwassen broer en zus, maar de effecten ervan kunnen net zo ingrijpend zijn. Verder onderzoek zal ongetwijfeld uitwijzen hoe groot de rol ervan is in de menselijke ontwikkeling.
(Sandra J. Milburn/The Hutchinson News via AP)