Ik heb net 40 uur gevast. Dit is mijn ervaring…

Ik heb het hier op de site al vaak gehad over intermitterend vasten (IF). Nog niet zo lang geleden heb ik een bericht geplaatst waarin ik heb betoogd dat periodiek vasten een natuurlijk onderdeel was van de levensstijl van onze oervoorouders, en dat het pas heel recent is geworden dat het voor mensen normaal is om 3 tot 4 maaltijden per dag te nuttigen (te beginnen met een vroeg ontbijt). Nog recenter plaatste ik een ander bericht waarin ik sprak over vasten in relatie tot lichaamsbeweging, en ik benadrukte onderzoek waaruit blijkt dat vasten enkele unieke gezondheidsvoordelen biedt.

Ik heb ook gesproken over de wetenschap van IF in veel van mijn andere artikelen. Wat ik echter nog niet heb gedaan, althans niet op een gedetailleerde manier, is mijn recente ervaring met vasten beschrijven. De laatste paar jaar, en in het bijzonder de laatste paar maanden, heb ik veel nagedacht over de vraag wat het optimale maaltijdpatroon is voor ons mensen en waarom sommige mensen vinden dat IF goed is voor hun lichaam, en anderen niet. Ik heb zelf ook geëxperimenteerd met verschillende IF protocollen. In het artikel van vandaag wil ik een aantal van de gedachten delen die dit proces heeft opgeleverd.

Ontbijt: De minst belangrijke maaltijd van de dag?

Ik ontbijt over het algemeen niet vroeg in de ochtend. De laatste tijd eet ik mijn eerste maaltijd van de dag ergens tussen 12.00 en 16.00 uur. Gisteren niet. Gisteren deed ik iets wat ik niet zo vaak doe: Ik heb helemaal niets gegeten. Het was niet gepland, het gebeurde gewoon omdat ik niet echt honger had (ik at vrijdagavond een zeer grote maaltijd) en omdat ik bezig was met andere dingen (lezen, schrijven, en socialisatie meestal).

Toen ik vandaag mijn eerste maaltijd at, was er 40 uur verstreken sinds ik voor het laatst iets vasts had gegeten. Het enige wat ik tijdens dit lange vasten binnenkreeg was water. Pas vanochtend begon ik te beseffen dat ik bijna 40 uur gevast had. Toen ik dat deed, kreeg ik het idee om wat van mijn ervaringen met IF hier op de site te delen, wat tot het ontstaan van dit artikel heeft geleid.

Er zijn ongetwijfeld veel mensen die langer dan 40 uur hebben gevast. Ik denk dat ik dat in het verleden ook wel eens heb gedaan. Maar ik kan me die ervaring niet herinneren. Het punt dat ik met dit bericht wil maken is geenszins dat 40 uur vasten een opmerkelijke prestatie is (dat is het niet). De reden waarom ik dit artikel schrijf, is simpelweg dat ik enkele gedachten over IF heb die ik graag wil delen.

Mijn ervaring en gedachten: 5 kernpunten

Note: De meningen die ik hieronder geef, zijn niet uitsluitend gebaseerd op mijn ervaring met het 40-uurs vasten. Ze zijn eerder gebaseerd op mijn totale ervaring met vasten, evenals op een deel van de wetenschappelijke kennis die ik in de loop der jaren heb verzameld.

1) Vasten heeft een positieve invloed op de hersenfunctie

Een van de dingen die ik in de loop der jaren heb gemerkt, is dat mijn hersenfunctie en cognitieve vermogens de neiging hebben beter te zijn wanneer mijn maag leeg is, in tegenstelling tot wanneer hij vol is. Ik ben er zeker van dat anderen hetzelfde hebben ervaren. Er zijn veel mogelijke redenen waarom vasten dit effect op de hersenen heeft. Allereerst is het logisch dat het voor onze voorouders belangrijker was om waakzaam en mentaal fit te zijn vóór het eten dan erna, omdat ze alert en slim moesten zijn om dieren op te sporen en voedsel te bemachtigen. Het gedrag van onze voorouders met betrekking tot foerageren en voedselinname kan hebben bijgedragen aan het vormen van hoe de menselijke geest werkt voor en na voedselinname. Ten tweede, voortbordurend op het laatste punt, na een maaltijd, wijst het lichaam middelen toe aan spijsvertering en metabolische functies. Het is minder bezig met hersengerelateerde processen.

Ten derde, maaltijdconsumptie, met name de consumptie van koolhydraatrijke maaltijden, veroorzaakt een stijging van de bloedglucose, iets dat de gezondheid en functie van de hersenen zou kunnen ondermijnen. Ik weet in ieder geval dat mijn hersenen het niet goed doen op een koolhydraatrijk dieet. Het wordt traag. Ten vierde, de consumptie van voedsel gaat gepaard met een immuunrespons (1). Als deze immuunrespons niet goed wordt gereguleerd, kan er een chronische ontsteking ontstaan, iets wat uiteraard de hersenen kan aantasten via het weglekken van ontstekingsbevorderende stoffen door de bloed-hersenbarrière.

… maar na verloop van tijd wordt de hersenfunctie slechter

Nadeloos te zeggen dat de hersenfunctie uiteindelijk slechter wordt als men gedurende langere tijd niet eet. Persoonlijk merkte ik een afname van mijn cognitieve vermogens toen ik de 40-uur grens naderde. Ik voelde duidelijk dat mijn hersenen naar glucose snakten. Zou dit gevoel voorbij zijn gegaan als ik gewoon was doorgegaan met vasten en mijn hersenen mogelijk beter waren geworden in het gebruik van ketonen voor energie? Misschien… Misschien moet ik de volgende keer 80 uur gaan 🙂

2) Vasten kan helpen ontstekingen te verlagen, het darmmicrobioom te stabiliseren en de eetlust te verbeteren

Zoals eerder aangegeven, wordt het nuttigen van maaltijden geassocieerd met verhoogde ontstekingen. Met name de consumptie van bewerkte voedingsmiddelen is in dit opzicht problematisch. De consumptie van voedsel kan in sommige gevallen ook het microbioom van de darm verstoren. Veel westerlingen eten een zeer “ongeordend” dieet. Zij consumeren elke dag andere voedingsmiddelen en kruiden en nemen vaak buitensporige hoeveelheden voedsel tot zich. Dit gedrag kan de darmmicrobiota destabiliseren.

Vasten kan helpen sommige van deze problemen te verhelpen en het lichaam te “resetten”.

Het is misschien overbodig te zeggen dat, als je al een gedegradeerde, ongezonde microbiota hebt, gewoon 20-40 uur vasten daar niets aan zal veranderen. Het kan echter wel helpen om het ontstekingsvuur dat in je brandt te onderdrukken, althans tijdelijk. Het kan ook helpen uw eetlust te normaliseren.

… maar, als het vasten heel lang doorgaat, kunnen immuniteit en darmgezondheid verslechteren

Geen goede zaak duurt eeuwig. Net als mensen hebben microben energie nodig om te overleven. Als je je darmen niet voedt, zullen ze uiteindelijk verdorren en sterven. Een ondervoed immuunsysteem is ook niet goed.

3) Inter-individuele verschillen in de samenstelling van de microbiota, de kwaliteit van het dieet en de immuunstatus kunnen grotendeels verklaren hoe mensen reageren op vasten.

Er bestaat geen twijfel over dat wij mensen goed zijn aangepast om vele uren zonder eten door te brengen. Wij hebben geen regelmatige toevloed van voedsel nodig om ons lichaam draaiende te houden. Waarom zeggen sommige mensen dan dat ze zich beroerd voelen als ze 14-16 uur of langer vasten? Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat inter-individuele verschillen in hoe mensen reageren op vasten grotendeels kunnen worden verklaard door inter-individuele verschillen in microbiota samenstelling, kwaliteit van het dieet, en immuunstatus.

Een persoon die een soorteigen dieet eet, een stabiele microbiota heeft en een goed functionerend immuunsysteem, is veel beter in staat om halflange perioden van voedselschaarste te doorstaan dan iemand die een soorteigen dieet eet, een instabiele microbiota heeft en chronisch ontstoken is. Er zijn vele redenen waarom dit het geval is. Onder andere door de ontregelde toestand van zijn darmmicrobiota en de chronische ontstekingsprocessen in zijn lichaam, kan deze laatste persoon regelmatig hunkeren naar ongezond voedsel en zich futloos en vermoeid voelen. Bovendien kan het vermogen van zijn lever om glucose te produceren in het gedrang komen.

Persoonlijk heb ik gemerkt dat er een nauw verband is tussen mijn microbiota/immuunsysteem en mijn hunkeren naar voedsel/dieetgedrag. In perioden waarin ik me niet zo goed voel, is mijn lichaam duidelijk minder bereid om lange perioden zonder voedsel door te brengen.

Veel hedendaagse mensen zijn gewend om een zeer koolhydraatrijk dieet te consumeren. Daardoor is het vermogen van hun lichaam om niet-glucose voedingsstoffen als brandstof te gebruiken, aangetast. Deze mensen kunnen het moeilijk vinden om lange periodes zonder eten door te brengen, vooral als ze gewend zijn om ’s morgens vroeg altijd een koolhydraatrijk ontbijt te nuttigen.

4) Het voelt raar om te eten na 40 uur vasten

Een van de dingen die ik merkte toen ik het 40-uur vasten verbrak met een grote maaltijd vlak voordat ik ging zitten om dit artikel te schrijven, is dat het een beetje raar voelde om weer te eten. Het was alsof mijn darmen en hersenen niet echt een duidelijk idee hadden over hoeveel voedsel ik moest innemen. Ik kon zeker voelen dat het vasten een effect op mijn lichaam had gehad.

5) Het is niet gezond om de hele dag door te eten

Toen ik jonger was, at ik ’s ochtends altijd kort nadat ik wakker was geworden. Niet omdat ik ’s morgens altijd honger had, maar meer omdat ik door de conventionele wijsheid was misleid om te denken dat het belangrijk is om vroeg op de dag wat voedingsstoffen in je systeem te krijgen. Als ik geen honger had, dwong ik zo ongeveer wat voedsel in mijn lichaam.

Misschien overbodig te zeggen, dat deze aanpak me niet erg ver bracht. Het is echt verbijsterend dat wij mensen op een of andere manier het idee hebben gekregen dat het gezond is om elke dag om 8 uur ’s morgens een kom ontbijtgranen te eten. Vanuit evolutionair oogpunt is dit een zeer abnormale praktijk.

Ik voel zeker dat mijn lichaam beter functioneert als ik mijn spijsverteringsstelsel af en toe rust gun. Ik weet echter niet of ik snel weer 40 uur ga vasten, want ik ben zo dol op eten. Als ik echt lang ga vasten, wil ik graag van alles te doen hebben, zodat ik me niet verveel en aan eten ga denken. Wat me er ook van weerhoudt om regelmatig 24 uur+ te vasten, is dat mijn lichaam niet altijd tegen zo’n taak is opgewassen.

Nu wil ik wat van jullie horen: Wanneer eet je meestal je eerste maaltijd van de dag? Wat is het langste vasten dat je ooit hebt gedaan?