Isabeau van Beieren
17 juli 1385 – 22 oktober 1422
23 augustus 1389, Notre-Dame
>
c. 1370
24 september 1435 (64-65 jaar oud)
Parijs
Basiliek van St Denis
Charles VI van Frankrijk
onder andere…
- Isabella, koningin van Engeland
- Joan, hertogin van Bretagne
- Marie, priorin van Poissy
- Michelle, hertogin van Bourgondië
- Louis, dauphin van Viennois
- John, dauphin van Viennois
- Catherine, Koningin van Engeland
- Charles VII van Frankrijk
Wittelsbach
Stephen III, Hertog van Beieren
Taddea Visconti
Rooms-katholicisme
Isabeau van Beieren (of Isabelle; ook Elisabeth van Beieren-Ingolstadt; ca. 1370 – 24 september 1435) werd geboren in het Huis Wittelsbach als oudste dochter van hertog Stefanus III van Beieren-Ingolstadt en Taddea Visconti van Milaan. Zij werd koningin van Frankrijk toen zij in 1385 trouwde met koning Karel VI. Op 15- of 16-jarige leeftijd werd Isabeau naar Frankrijk gestuurd ter goedkeuring van de jonge Franse koning; het paar trouwde drie dagen na hun eerste ontmoeting.
Isabeau werd in 1389 geëerd met een uitbundige kroningsceremonie en intocht in Parijs. In 1392 kreeg Karel de eerste aanval van wat een levenslange en progressieve geestesziekte zou worden, die leidde tot periodieke terugtrekking uit de regering. Deze episodes deden zich steeds vaker voor, met als gevolg een hof dat zowel verdeeld was door politieke groeperingen als doordrenkt was van sociale uitspattingen.
Een maskerade in 1393 voor een van Isabeau’s hofdames, een evenement dat later bekend werd als het Bal des Ardents, liep uit op een ramp waarbij de koning bijna verbrandde. Hoewel de koning eiste dat Isabeau tijdens zijn ziekte uit zijn aanwezigheid zou verdwijnen, stond hij haar consequent toe in zijn plaats op te treden. Zo werd zij regentes van de Dauphin van Frankrijk (troonopvolger), en nam zitting in de regentenraad, waardoor zij veel meer macht kreeg dan voor een middeleeuwse koningin gebruikelijk was.
Reputatie en erfenis
Isabeau werd door historici in het verleden afgedaan als een baldadige, zwakke en besluiteloze leider. Moderne historici zien haar nu als een koningin met een ongewoon actieve leidersrol voor een koningin uit haar tijd, gedwongen om verantwoordelijkheid te nemen als direct gevolg van Karels ziekte. Haar critici aanvaardden scheve interpretaties van haar rol in de onderhandelingen met Engeland, resulterend in het Verdrag van Troyes, en in de geruchten over haar echtelijke ontrouw met Orléans. Gibbons schrijft dat het de plicht van een koningin was om de opvolging van de kroon veilig te stellen en voor haar echtgenoot te zorgen; historici beschreven Isabeau als falend in beide opzichten, en zij werd gezien als een van de grote schurken uit de geschiedenis.
Gibbons zegt verder dat zelfs haar fysieke verschijning onzeker is; afbeeldingen van haar variëren, afhankelijk van de vraag of ze als goed of kwaad moest worden afgeschilderd. Ze was erg impopulair en het land was in deze tijd de Honderdjarige Oorlog aan het verliezen. Isabeau werd in de volksmond gezien als een verkwister en onverantwoordelijke rokkenjager. Aan het eind van de 20ste en het begin van de 21ste eeuw onderzochten historici de uitgebreide kronieken van haar leven opnieuw en kwamen tot de conclusie dat veel elementen van haar reputatie onverdiend waren en voortkwamen uit factievorming en propaganda.
Nadat de ziekte van de koning begon, werd algemeen aangenomen dat Karels geestesziekte en onvermogen om te regeren te wijten waren aan Isabeau’s hekserij; al in de jaren 1380 deden geruchten de ronde dat het hof doordrenkt was van tovenarij. In 1397 werd de echtgenote van Orléans, Valentina Visconti, gedwongen Parijs te verlaten omdat zij werd beschuldigd van het gebruik van magie. Het hof van de “gekke koning” trok magiërs aan die genezingen beloofden en die vaak door de verschillende facties als politiek instrument werden gebruikt. Er werden lijsten opgesteld van mensen die ervan werden beschuldigd Charles te hebben betoverd, waarbij Isabeau en Orléans beide werden genoemd.
Afbeeldingen voor kinderen
-
Miniatuur met koning Charles VI bij de jacht. Koningin Isabeau en haar gevolg rijden op pony’s. Uit de Chronique van Enguerrand de Monstrelet.
-
Tijdens zijn eerste ziekteaanval viel Karel VI in 1392 zijn ridders aan, afgebeeld in een miniatuur uit de Kronieken van Froissart.
-
Het Bal des Ardents in een miniatuur uit de Kronieken van Froissart: Karel VI ineengedoken onder de rok van de hertogin van Berry in het midden links, en brandende dansers in het midden
-
Tekening van de wapenstilstand tussen Engeland en Frankrijk waarin Isabeau’s dochter Isabella wordt verloofd met Richard II van Engeland
-
John de Onverschrokkene, Hertog van Bourgondië
-
Burgunstenaars trekken Parijs binnen, 1418
-
Miniatuur die de moord op Johannes de Onverschrokkene toont, geschilderd door Meester van de Gebedenboeken
-
Isabeau’s jongste zoon, Karel VII van Frankrijk, afgebeeld in een miniatuur van Jean Fouquet
-
Isabeau en Karel VI bij het Verdrag van Troyes
-
Valentina Visconti, hertogin van Orléans werd gedwongen Parijs te verlaten, beschuldigd van het gebruik van hekserij.
-
Miniatuur waarop te zien is hoe Christine de Pizan koningin Isabeau een boek geeft als nieuwjaarsgeschenk in de kast van de koningin met haar hofdames.
-
Het Goldenes Rössl (Gouden Paardenschrijn) geschonken aan Karel VI door Isabeau van Beieren in 1404
-
Isabella van Valois geschonken aan Richard II van Engeland
-
Joan van Frankrijk, afgebeeld op een laat 17e-eeuwse of vroeg 18e-eeuwse tekening, trouwde met Jan VI, Hertog van Bretagne
-
Catherine van Valois in het huwelijk met Henry V van Engeland
-
Charles VII van Frankrijk afgebeeld op een medio15e-eeuws portret door Jean Fouquet