Oraal isotretinoïne is over het algemeen een veilig en effectief geneesmiddel voor de behandeling van acne vulgaris bij de meerderheid van de patiënten, zo blijkt uit een literatuuroverzicht in het British Journal of Dermatology.
De systematische review was beperkt tot gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken bij acne, waarbij in totaal 760 patiënten (voornamelijk mannen) waren betrokken, waarbij isotretinoïne werd vergeleken met controle.
Bij alle studies verminderde isotretinoïne-therapie het aantal acneletsels met een klinisch relevante hoeveelheid, wat altijd meer was dan bij de controle. De controlegroepen bestonden uit placebo (twee studies), orale antibiotica (zeven studies) of een andere controle (twee studies).
“In de afgelopen jaren is isotretinoïne een controversieel onderwerp geweest,” zegt co-lead auteur Isabelle Vallerand, Ph.D., van de University of Calgary School of Medicine in Alberta, Canada. “Het geneesmiddel wordt veel gebruikt in de dermatologie als de te nemen medicatie voor ernstige of behandelingsresistente acne, maar er zijn zorgen geweest over mogelijke ernstige bijwerkingen zoals zelfmoord, pancreatitis en idiopathische intracraniële hypertensie.”
Toen de onderzoekers in de wetenschappelijke literatuur keken, vonden ze gemengde rapporten over bijwerkingen.
“We merkten dat er geen systematische review van gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken was geweest om de beschikbare gegevens over bijwerkingen of over de werkzaamheid van isotretinoïne samen te vatten,” zei ze.
De bevinding dat isotretinoïne superieur was aan placebo en andere therapieën in het verminderen van het aantal laesies “zal niet als een verrassing komen voor dermatologen, maar biedt solide, herbevestigende wetenschappelijke gegevens ter ondersteuning van het gebruik van de medicatie voor acne,” zegt Dr. Vallerand.
Ten tweede, terwijl bijwerkingen vaker voorkomen bij isotretinoïne in vergelijking met andere behandelingen, “zoals te verwachten is, is de meerderheid van deze bijwerkingen gerelateerd aan droogheid. We documenteerden geen voorvallen van zelfmoord, pancreatitis of idiopathische intracraniële hypertensie met isotretinoïne, “zei ze.
De review vond ongeveer twee bijwerkingen in de isotretinoïne-groepen vergeleken met één in de controlegroepen, voor een totaal van 751 en 388, respectievelijk.
Dermatologische bijwerkingen maakten 64,8 procent uit van de totale bijwerkingen in de isotretinoïne-groepen, terwijl de bijwerkingen voor oor, neus en keel 11,6 procent waren.
Oculaire bijwerkingen zoals oogdroogheid, irritatie en conjunctivale infectie kwamen voor bij 7,2 procent van de patiënten in de isotretinoïne-groepen.
Aan de andere kant was gastro-intestinale complicaties het enige ongewenste voorval dat vaker werd gemeld in controlegroepen, waarbij misselijkheid en braken werden geassocieerd met antibioticatherapie.
Maar bijwerkingen die ernstig genoeg waren om terugtrekking van deelnemers uit de proeven te veroorzaken, waren zeldzaam — slechts 3,2 procent van de patiënten die werden gerandomiseerd naar isotretinoïne en 1,8 procent naar controlegroepen. Gebeurtenissen voor terugtrekking uit isotretinoïne omvatten Stevens-Johnson syndroom, cheilitis, zerosis, acne flare, fotofobie, verhoogde leverenzymen, verminderde eetlust, hoofdpijn en depressieve stemming.
“Onze beoordeling vond geen verband tussen isotretinoïnegebruik en het begin van psychiatrische stoornissen of zelfmoord, hoewel de aanwezigheid van sommige psychiatrische of psychosomatische symptomen vaker werd gemeld bij patiënten die werden behandeld met isotretinoïne.
“Deze resultaten kunnen verrassend zijn voor sommige dermatologen, omdat ze in tegenspraak lijken te zijn met sommige van de gevallen die in de media zijn geportretteerd, waarin isotretinoïne wordt toegeschreven als oorzaak van zelfmoord of psychische aandoeningen. Wij zijn echter van mening dat de oorzaak van psychische aandoeningen multifactorieel is en waarschijnlijk niet wordt verklaard door het gebruik van isotretinoïne alleen, zoals blijkt uit de gegevens in onze review,” zei Dr. Vallerand.
De review geeft sterke steun aan de aanbevelingen voor het gebruik van isotretinoïne die worden gevonden in de huidige richtlijnen voor klinische praktijk in Amerika, Canada en Europa. “Wij geloven dat dermatologen goed in staat zijn om isotretinoïne op een veilige manier voor te schrijven aan hun patiënten,” zei ze.
Limitaties van de review zijn onder meer het gebrek aan follow-upgegevens op lange termijn en verschillen in dosering, methodologie, rapportage en studiemonsters. De geringe aanwezigheid van vrouwelijke patiënten, als gevolg van het uitsluiten van zwangerschap om teratogeniciteit te voorkomen, zou ook de bevindingen kunnen vertekenen, met name psychiatrische bijwerkingen, omdat depressie vaker voorkomt bij vrouwen.
“Toekomstig onderzoek moet erop gericht zijn om te bepalen of er specifieke groepen patiënten zijn voor wie isotretinoïne niet veilig is of moet erop gericht zijn om te voorspellen welke patiënten de beste respons kunnen hebben terwijl potentiële bijwerkingen worden beperkt,” zei Dr. Vallerand.