Als universiteitsstudent sloot Karl Marx (1818-1883) zich aan bij een beweging die bekend stond als de Jonge Hegelianen, die felle kritiek uitten op de politieke en culturele gevestigde orde van die tijd. Hij werd journalist, en het radicale karakter van zijn geschriften zou er uiteindelijk toe leiden dat hij door de regeringen van Duitsland, Frankrijk en België werd verbannen. In 1848 publiceerden Marx en zijn Duitse collega Friedrich Engels “Het Communistisch Manifest”, waarin zij hun concept van socialisme introduceerden als een natuurlijk resultaat van de conflicten die inherent zijn aan het kapitalistische systeem. Marx verhuisde later naar Londen, waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen. In 1867 publiceerde hij het eerste deel van Das Kapital, waarin hij zijn visie op het kapitalisme en de onvermijdelijke neiging tot zelfvernietiging uiteenzette, en nam hij deel aan een groeiende internationale arbeidersbeweging, gebaseerd op zijn revolutionaire theorieën.
Karl Marx’ vroege leven en opvoeding
Karl Marx werd in 1818 geboren in Trier, Pruisen; hij was de oudste overlevende jongen in een gezin van negen kinderen. Zijn beide ouders waren Joods en stamden af van een lange rij rabbijnen, maar zijn vader, een advocaat, bekeerde zich in 1816 tot het lutheranisme vanwege de wetten uit die tijd die Joden uit de hogere kringen weren. De jonge Karl werd op 6-jarige leeftijd in dezelfde kerk gedoopt, maar werd later atheïst.
Na een jaar aan de universiteit van Bonn (waarin Marx wegens dronkenschap in de gevangenis belandde en een duel uitvocht met een andere student), schreven zijn bezorgde ouders hun zoon in aan de universiteit van Berlijn, waar hij rechten en filosofie studeerde. Daar maakte hij kennis met de filosofie van de overleden Berlijnse professor G.W.F. Hegel en sloot hij zich aan bij een groep die bekend stond als de Jonge Hegelianen, die bestaande instellingen en ideeën op alle fronten uitdaagden, waaronder religie, filosofie, ethiek en politiek.
Karl Marx wordt revolutionair
Na het behalen van zijn bul begon Marx te schrijven voor de liberaal-democratische krant Rheinische Zeitung, en hij werd in 1842 redacteur van de krant. De Pruisische regering verbood de krant het jaar daarop als te radicaal. Met zijn nieuwe vrouw, Jenny von Westphalen, verhuisde Marx in 1843 naar Parijs. Daar ontmoette Marx zijn Duitse emigrant Friedrich Engels, die zijn levenslange medewerker en vriend zou worden. In 1845 publiceerden Engels en Marx een kritiek op Bauers Jonge Hegeliaanse filosofie, getiteld “De Heilige Vader.”
Tegen die tijd kwam de Pruisische regering tussenbeide om Marx Frankrijk uit te zetten, en hij en Engels verhuisden naar Brussel, België, waar Marx afstand deed van zijn Pruisische staatsburgerschap. In 1847 stelde de pas opgerichte Communist League in Londen, Engeland, Marx en Engels op om “Het Communistisch Manifest” te schrijven, dat het jaar daarop werd gepubliceerd. Daarin schilderden de twee filosofen de hele geschiedenis af als een reeks klassenstrijden (historisch materialisme), en voorspelden ze dat de komende proletarische revolutie het kapitalistische systeem voorgoed zou vernietigen, waardoor de arbeiders de nieuwe heersende klasse van de wereld zouden worden.
Karl Marx’ leven in Londen en “Das Kapital”
Toen in 1848 revolutionaire opstanden Europa overspoelden, verliet Marx België vlak voordat hij door de regering van dat land het land werd uitgezet. Hij keerde kort terug naar Parijs en Duitsland voordat hij zich in Londen vestigde, waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen, ondanks het feit dat hem het Britse staatsburgerschap werd ontzegd. Hij werkte er als journalist, onder andere 10 jaar als correspondent voor de New York Daily Tribune, maar slaagde er nooit in om in zijn levensonderhoud te voorzien, en werd financieel gesteund door Engels. Na verloop van tijd raakte Marx steeds meer geïsoleerd van zijn collega-communisten in Londen en richtte hij zich meer op de ontwikkeling van zijn economische theorieën. In 1864 hielp hij echter bij de oprichting van de Internationale Arbeidersvereniging (bekend als de Eerste Internationale) en schreef hij de inaugurele rede. Drie jaar later publiceerde Marx het eerste deel van “Kapitaal” (Das Kapital), zijn meesterwerk over de economische theorie. Daarin uitte hij de wens om “de economische bewegingswet van de moderne maatschappij” te onthullen en zette hij zijn theorie uiteen van het kapitalisme als een dynamisch systeem dat de kiemen bevatte van zijn eigen zelfvernietiging en de daaropvolgende triomf van het communisme. Marx zou de rest van zijn leven werken aan manuscripten voor aanvullende delen, maar die bleven onvoltooid toen hij op 14 maart 1883 aan pleuritis overleed.