Nelson Mandela
(1918-2013)
Afrika’s grootste vrijheidssymbool
Zoon van een stamhoofd, Nelson Mandela studeerde rechten en werd een van Zuid-Afrika’s eerste zwarte advocaten. In het begin van de jaren vijftig werd hij gekozen tot leider van de jeugdafdeling van de bevrijdingsbeweging ANC (Afrikaans Nationaal Congres). Toen de blanke minderheidsregering van het land het ANC in 1960 verbood, raakte Mandela ervan overtuigd dat een gewapende strijd onvermijdelijk was. Geïnspireerd door de guerrillaoorlogen in Algerije en Cuba, organiseerde hij een militaire ondergrondse beweging die zich bezighield met sabotage. In 1962 werd hij gearresteerd en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf wegens hoogverraad en samenzwering tegen de staat.
Van 1964 tot 1982 zat hij opgesloten op het beruchte gevangeniseiland Robbeneiland, samen met enkele andere verzetsleiders. Daarna werd hij overgeplaatst naar een gevangenis op het vasteland tot zijn vrijlating in 1990. Tijdens zijn gevangenschap werd Mandela een verzamelpunt voor de onderdrukten in Zuid-Afrika, en ’s werelds beroemdste politieke gevangene.
Nelson Mandela deelde de Vredesprijs met de man die hem had vrijgelaten, president Frederik Willem de Klerk, omdat zij het eens waren geworden over een vreedzame overgang naar een meerderheidsregering.
Frederik Willem de Klerk
(1936-)
Van apartheid naar meerderheidsregering
In 1990 besloot de Zuid-Afrikaanse president Frederik Willem de Klerk tot de vrijlating van Nelson Mandela, leider van de bevrijdingsbeweging, die sinds 1963 in de gevangenis had gezeten. Na de vrijlating werkten de twee politici samen om een eind te maken aan het beleid van rassenscheiding. Voor zijn deelname aan dit vredesproces ontving de Klerk in 1993 de Vredesprijs.
Toen de Klerk in 1989 aantrad als president, verwachtte niemand dat hij een sleutelrol zou spelen bij de beëindiging van de apartheid. Zowel als advocaat, als parlementariër en als lid van de regering had hij zich opgeworpen als een fervent verdediger van het blanke privilege. Maar toen hij inzag dat het apartheidssysteem leidde tot zowel een economisch als een politiek bankroet, zette hij zichzelf aan het hoofd van een radicale koerswijziging. Hij zette de onderhandelingen met Mandela en de bevrijdingsbeweging ANC, die in het geheim waren begonnen, voort. Zij kwamen overeen presidentsverkiezingen voor te bereiden en een nieuwe grondwet op te stellen met gelijk stemrecht voor elke bevolkingsgroep in het land.