Terwijl Wallenberg zovelen redde, werd hij zelf niet gered door zovelen die dat wel hadden kunnen doen. In plaats van hem te begroeten als de bevrijder die hij was, namen de Sovjets – die op 17 januari 1945 zelf als bevrijders Hongarije binnenkwamen – Wallenberg gevangen. Hij verdween in de Goelag, en de Sovjets beweerden eerst dat hij in juli 1947 was overleden, en vervolgens dat hij was vermoord – ook in juli 1947.
Maar deze Sovjet beweringen zijn tegengesproken door verschillende onderzoeken, waaronder de Internationale Commissie over het lot en de verblijfplaats van Raoul Wallenberg, geïnspireerd door Wallenbergs broer, wijlen Guy von Dardel, uit Zweden, en waaraan professor Irwin Cotler deelnam, samen met de Amerikaanse Nobelprijswinnaar voor de Vrede Elie Wiesel, de Russische geleerde Mikhail Chlenov en de voormalige Israëlische procureur-generaal Gideon Hausner.
In 1985 vond een Amerikaanse federale rechtbank het bewijs “onweerlegbaar” dat Wallenberg na 1947 leefde, “overtuigend” dat hij in de jaren ’60 nog leefde, en “geloofwaardig” dat hij tot in de jaren ’80 in leven bleef; maar wat er precies van hem geworden is, blijft een mysterie.
Nu is een groep internationale Wallenberg-experts een nieuw internationaal onderzoeksproject gestart, het Raoul Wallenberg Research Initiative (RWI-70), gecoördineerd door de al lang bestaande onderzoekster Susanne Berger. De groep riep een Raoul Wallenberg International Roundtable bijeen, verankerd in de opslagplaats van de ervaring en expertise van de geleerden, om, in de woorden van Susanne Berger, “een blauwdruk voor het oplossen van de Wallenberg zaak te ontwikkelen en te bespreken hoe toegang te krijgen tot essentiële documentatie in Russische en andere internationale archieven.”
Het belangrijkste is dat deze groep streeft naar gerechtigheid voor Raoul Wallenberg – die al die jaren is ontkend – om de geheimen van de geschiedenis te ontsluieren, zodat wij, en in het bijzonder zijn lankmoedige familie, eindelijk de waarheid kunnen leren kennen over deze verdwenen Held van de Mensheid en personificatie van morele moed en actie. Voor ons “zou er geen andere keuze moeten zijn.”