Verreaux’s sifaka’s reizen in groepen van maximaal 14 individuen, en ten minste twee van deze groepen zijn sinds eind maart in Berenty uitgemoord. Berenty is een particulier reservaat dat wordt beheerd door een Franse familie die eigenaar is van een plaatselijk sisalbedrijf. Al tientallen jaren is het een onderzoeksgebied en een populaire bestemming voor ecotoerisme. Lemuren zijn de belangrijkste attractie.
Wetenschappers hebben aanwijzingen over de doodsoorzaak bijeengebracht door de aangetaste sifaka’s die nog levend werden teruggevonden, te onderzoeken. Verscheidene van deze sifaka’s hadden verlamde achterpoten; om zich te verplaatsen moesten zij zich aan hun handen over de bosgrond slepen. (Normaal hebben Verreaux’s sifaka’s krachtige achterpoten waarmee zij zijwaarts over de grond kunnen stuiteren of wel 3 meter, of 10 voet, van boom tot boom kunnen springen). In de meeste gevallen verplaatste de verlamming zich binnen een dag via het lichaam naar de longen, waardoor de dood intrad als gevolg van ademhalingsproblemen.
De meeste dode sifaka’s werden bedekt met teken gevonden, die volgens wetenschappers de verlamming kunnen hebben veroorzaakt door een neurotoxine of een soort besmettelijke rickettsiale bacterie aan de sifaka’s over te brengen. In 2014 vonden wetenschappers echter veel andere Verreaux’s sifaka’s bedekt met teken, en ze vertoonden geen tekenen van ziekte.
Een andere mogelijkheid is dat de recente sterfgevallen werden veroorzaakt door eencellige toxoplasma-parasieten, die het zenuwstelsel aantasten en die, net als rickettsiale bacteriën, door mensen naar het gebied kunnen zijn gebracht. De parasieten kunnen zich in de plaatselijke bodem of in kattenmest hebben bevonden. Weefsel- en orgaanmonsters van de dode sifaka’s zijn opgestuurd naar het Institut Pasteur de Madagascar, in Antananarivo, maar de testresultaten zijn nog niet terug.
Alle dode sifaka’s waren mannetjes, en dit deed wetenschappers aanvankelijk geloven dat de sterfgevallen misschien te wijten waren aan agressieve territoriale geschillen. Omdat bedreigingen van buitenaf Verreaux’s sifaka’s en andere lemurensoorten hebben gedwongen zich in kleine gebieden te verdringen, zou dit niet verrassend zijn. “Toen we de eerste 9 vonden, dachten we dat het misschien te wijten was aan een overbevolking,” vertelde Claire Foulon, de manager van het reservaat, aan Mongabay. De dode lichamen vertoonden echter geen tekenen van geweld, en die theorie is nu uitgesloten. Deskundigen zijn er niet zeker van waarom de meeste dode sifaka’s mannetjes zijn.
Wat de oorzaak van de ziekte ook blijkt te zijn, andere soorten maki’s lijken er niet zo kwetsbaar voor te zijn als de Verreaux’s sifaka’s. Tot nu toe is geen van de vele ringstaartmaki’s (Lemur catta) in hetzelfde gebied aangetast. Eén bruine maki (geslacht Eulemur) werd echter dood aangetroffen, kennelijk aan dezelfde ziekte.
Nog één sifaka is ziek of dood aangetroffen sinds 30 april, dus deskundigen zijn hoopvol dat het ergste voorbij kan zijn. “Aangezien het meeste nieuws heeft gewezen op deze gelokaliseerde gebeurtenis binnen een tijdlijn, hoop ik dat wat de oorzaak is geweest van de 37 sterfgevallen (dat is het aantal dat werd besproken op de IUCN-vergadering) zijn beloop heeft gehad,” zei Edward Louis, directeur van de NGO Madagaskar Biodiversity Partnership en directeur van conservation genetics bij de in de VS gevestigde Omaha’s Henry Doorly Zoo en Aquarium, in een e-mail aan Mongabay. (Louis en andere deskundigen noemden een dodental in de hoge dertig, maar Foulon, de reservaatbeheerder, vertelde Mongabay later dat slechts 31 sifaka’s waren gestorven in de uitbraak.)
Een team van dierenartsen uit Duitsland is nu ter plaatse om de Malagassische dierenarts te ondersteunen die aan de zaak werkt.