- Know
- Mijlpalen
- Sociale-Emotionele ontwikkelingsmijlpalen in de kleutertijd
- Leeftijd 3
- Leeftijd 4
- leeftijd 5
- Voorschoolse kinderen en sociaal-emotionele ontwikkeling
- Relaties met anderen
- Zelfbewustzijn
- Emotieregulatie
- Onafhankelijkheid
- emotionele geletterdheid
- Ondersteunen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kleuters
- Zie
- Doen
Know
Het emotionele welzijn van kinderen tijdens hun eerste levensjaren heeft een grote invloed op hun sociale relaties. Kinderen die emotioneel gezond zijn, zijn beter in staat om positieve relaties met volwassenen en leeftijdsgenoten aan te gaan en te onderhouden. Denk aan uw eigen kinderen of anderen die u kent en de verschillende stadia in hun sociaal-emotionele ontwikkeling toen ze opgroeiden.
Voorschoolse kinderen leren over hun gevoelens en de gevoelens van anderen te praten. Sociaal-emotionele ontwikkeling houdt echter meer in dan alleen het uiten van emoties. Het gaat om beurtwisselingen, het zelfstandig volgen van routines, meer interactie met leeftijdgenoten, het aangaan van betekenisvolle relaties met anderen, het beheersen van emoties, en het ontwikkelen van een positief zelfbeeld. Deze vaardigheden zijn van cruciaal belang voor de succesvolle deelname van kinderen aan school- en thuiservaringen en voor hun algemene groei. Deze vaardigheden bouwen de sociaal-emotionele vaardigheden van kinderen op die van invloed zijn op hun succes op school en in het leven.
Mijlpalen
De onderstaande grafiek geeft een nadere blik op hoe kleuters sociaal-emotionele vaardigheden ontwikkelen op verschillende leeftijden. Onthoud dat er individuele verschillen bestaan als het gaat om de leeftijd waarop kinderen deze mijlpalen bereiken. Mijlpalen moeten niet worden gezien als een rigide checklist om de ontwikkeling van kinderen te beoordelen, maar eerder als gidsen voor wanneer je bepaalde vaardigheden of gedragingen bij jonge kinderen kunt verwachten, zodat je voorbereid bent om aan hun veranderende behoeften te voldoen. Zie deze mijlpalen als richtlijnen om u te helpen de typische patronen van groei en ontwikkeling bij kinderen te begrijpen en te identificeren. U kunt deze mijlpalen gebruiken om tegemoet te komen aan de behoeften van de jonge kinderen in uw familiekinderopvang. Hoewel de vaardigheden in de grafiek zich in een voorspelbare volgorde ontwikkelen tijdens de peuterjaren, is elk kind uniek. Uw doel is om alle kinderen te helpen groeien en leren naar hun mogelijkheden.
Sociale-Emotionele ontwikkelingsmijlpalen in de kleutertijd
Leeftijd 3
- Doet volwassenen en vriendjes na
- Toont genegenheid voor vriendjes zonder dat dit wordt gevraagd
- Doet spelletjes om de beurt
- Draagt zorg voor een huilend vriendje
- Kleedt zich aan en uit
- Begrijpt het idee van “mijn” en “zijn” of “haar”
- Laat een breed scala aan emoties zien
- Maakt zich gemakkelijk los van gezinsleden
- Kan van streek raken bij grote veranderingen in routine
Leeftijd 4
- Vindt het leuk om nieuwe dingen te doen
- Is steeds creatiever met make-speelt liever met andere kinderen dan alleen
- Samenwerkt met andere kinderen
- Speelt “mama” of “papa”
- Kan vaak niet zien wat echt en wat nep is
- Samenwerkt met andere kinderen
- Speelt “mama” of “papa”
- Kan vaak niet zien wat echt en wat nep is
- gelooft
- praat over wat hij of zij leuk en interessant vindt
leeftijd 5
- wil vrienden tevreden stellen
- wil op vrienden lijken
- is het vaker eens met regels
- houdt van zingen, dansen en acteren
- Is zich bewust van geslacht
- Kan vertellen wat echt is en wat nep
- Laat meer onafhankelijkheid zien
- Is soms veeleisend en soms coöperatief
Bron: Centers for Disease Control and Prevention (2013). Ontwikkelingsmijlpalen. An electronic resource available from: http://www.cdc.gov/NCBDDD/actearly/pdf/checklists/All_Checklists.pdf
Bedenk dat verwachtingen over ontwikkelingsmijlpalen worden bepaald door culturele waarden en voorkeuren. In sommige culturen wordt bijvoorbeeld niet verwacht dat kinderen zichzelf zelfstandig voeden tot ze 3 of 4 jaar oud zijn. In andere culturen wordt van kinderen verwacht dat ze al in de vroege baby- en peutertijd zelfstandig beginnen te eten. In je dagelijkse interacties met kinderen en hun gezinnen, moet je jezelf eraan herinneren dat cultuur en familieprioriteiten de sociaal-emotionele competentie van kinderen beïnvloeden.
Als je je zorgen maakt over de ontwikkeling van een kind, raadpleeg dan je trainer, coach, of gezinsverzorger van de kinderopvang. Deel uw gedachten vervolgens zorgvuldig met de ouders van het kind. Beschrijf het gedrag van het kind en de redenen waarom u bezorgd bent. Zorg ervoor dat u specifieke gevallen van bezorgdheid kunt beschrijven voor de ouders. In sommige situaties kunnen gezinnen worden aangemoedigd om contact op te nemen met hun zorgverlener of de plaatselijke openbare school, die een gratis ontwikkelingsonderzoek voor het kind kan regelen en het kind en het gezin kan helpen om hulp en middelen te krijgen.
Voorschoolse kinderen en sociaal-emotionele ontwikkeling
Tijdens het bestuderen van de bovenstaande grafiek valt het u misschien op dat de mijlpalen worden geassocieerd met verschillende aspecten van de sociaal-emotionele ontwikkeling: Sommige worden geassocieerd met het vermogen van kinderen om relaties aan te gaan met anderen en andere worden geassocieerd met positief zelfbewustzijn. Sommige mijlpalen hebben betrekking op het vermogen van kinderen om emoties te reguleren of te beheersen en andere komen overeen met het vermogen van kinderen om verschillende taken zelfstandig uit te voeren. Laten we deze aspecten van de sociaal-emotionele ontwikkeling eens nader bekijken:
Relaties met anderen
Kleuters doen alsof ze spelen met vriendjes en gebruiken woorden en zinnen om hun gevoelens en gedachten uit te drukken. Hoewel ze nog steeds hulp van volwassenen nodig hebben om speelgoed en materialen met vriendjes te delen, gaan ze mettertijd steeds beter hun eigen gang. Kleuters zijn ook beter in staat om de gevoelens van hun vriendjes te begrijpen en er op de juiste manier op te reageren. Kinderen met een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling hebben een balans van al deze componenten.
Zelfbewustzijn
Kleuters verbeteren hun vermogen om hun lichaam onder controle te houden tijdens verschillende activiteiten gedurende de dag (bijv, zitten in de kring of spelen in de gymzaal), om beurten gesprekken voeren met leeftijdgenootjes, hun eigen naam en die van anderen erkennen en gebruiken, en zichzelf evalueren en weten wanneer ze gepaste of ongepaste keuzes hebben gemaakt.
Emotieregulatie
Pres-kleuters tonen een verscheidenheid aan emoties op verschillende manieren. Ze kunnen bijvoorbeeld zeggen: “Ik ben boos!” Ze kunnen gezichtsuitdrukkingen koppelen aan blij, boos, verdrietig, of ze kunnen lachen als ze opgewonden zijn. Tegelijkertijd verbeteren ze hun vermogen om hun emoties te beheersen, zodat ze passen bij de situatie en de omgeving, en om hun emoties onder controle te houden (bijv. gemakkelijk loskomen van familieleden). Hoewel kleuters beter dan peuters zijn in het reguleren van emoties, hebben ze nog steeds veel hulp en oefening nodig bij het ontwikkelen van dit passende gedrag.
Onafhankelijkheid
Pres-kleuters met een gezonde onafhankelijkheid volgen voorspelbare dagelijkse routines en activiteiten in de kinderopvang in het gezin, thuis en buitenshuis, bijvoorbeeld op een buitenspeelplaats. Ze kunnen beginnen met het aanwijzen van een favoriet vriendje en dat vriendje vragen om te spelen; zelfstandig spelen met speelgoed en materialen; en veel zelfzorgtaken uitvoeren, zoals aankleden, naar de wc gaan, snacks eten, zichzelf voeden, of zich klaarmaken om naar bed te gaan. Onafhankelijke kleuters vertellen verzorgers ook over hun dag en leren en gebruiken dagelijks nieuwe woordenschat.
emotionele geletterdheid
emotionele geletterdheid is het vermogen van kinderen om hun eigen emoties of gevoelens, evenals de gevoelens en emoties van anderen, te labelen en erover te praten. Dit is een essentieel onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling omdat het kinderen helpt hun eigen emotionele ervaringen te begrijpen en tegelijkertijd hen helpt de emotionele ervaringen van anderen te erkennen en te begrijpen. Emotionele geletterdheid helpt kinderen bij het oplossen van problemen en het reguleren van hun emoties; deze vaardigheden zijn essentieel voor succes in de kleuterschool en daarna. Kinderen die hun emoties benoemen, erover praten en zich ervan bewust zijn, hebben meer kans om zich te concentreren op en bezig te zijn met dagelijkse routines en activiteiten en minder kans om snel gefrustreerd te raken, buitensporige driftbuien te hebben of impulsief te handelen.
Veel kinderen leren emoties te benoemen en te bespreken door interacties of gesprekken met ontvankelijke volwassenen in de context van positieve relaties en ondersteunende omgevingen. In uw programma moet u de hele dag door mogelijkheden inbouwen voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden. U kunt bijvoorbeeld uw emoties over gebeurtenissen of ervaringen delen en kinderen aanmoedigen om hun eigen emoties te delen. U kunt ook boeken voorlezen waarin emoties of sociale interacties aan bod komen. In het onderdeel ‘Toepassen’ van deze les vindt u nog meer voorbeelden van bronnen en activiteiten die u kunt gebruiken om de emotionele geletterdheid van kinderen te bevorderen.
Ondersteunen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kleuters
Kinderen leren sociaal-emotionele vaardigheden in de context van hun relaties door te kijken naar, te imiteren van en te reageren op het sociale gedrag van anderen. Kinderen leren ook van de manier waarop anderen op hun emoties reageren. Sociaal-emotionele vaardigheden zijn nauw verbonden met het gezin, de culturele achtergrond en de vroege ervaringen van een kind. Kinderen leren door interactie en het vormen van relaties met leden van hun familie, kinderopvanggroepen, scholen en gemeenschappen.
Sociaal-emotioneel leren begint in de kindertijd, en volwassenen zijn de meest invloedrijke modellen voor jonge kinderen. Wanneer zorgverleners de gevoelens van kinderen valideren, ingaan op hun behoeften, en responsief en ondersteunend zijn, zijn kleuters beter in staat om hun behoeften en emoties te communiceren en is de kans groter dat ze een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling laten zien.
Gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling wordt sterk geassocieerd met responsieve zorgverlening. Responsieve verzorgers zijn ondersteunend en positief, bieden stimulerende materialen, spelen en gaan met kinderen om, delen gebeurtenissen en ervaringen, volgen de leiding van kinderen, en ondersteunen de interesses en het leren van kinderen. Verantwoordelijke verzorgers plannen zinvolle mogelijkheden gedurende de dag om kinderen te helpen sociale vaardigheden te oefenen en te leren. Terwijl u dit gedeelte leest, kunt u zich voorstellen welke rol u speelt in het bevorderen van een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling voor de kinderen die aan uw zorg zijn toevertrouwd.
Zie
Doen
De peuters die bij u in de opvang zitten, moeten dagelijks de kans krijgen om deel te nemen aan activiteiten en routines die hen helpen nieuwe sociaal-emotionele vaardigheden te leren of bestaande vaardigheden te oefenen in een leuke, stimulerende en ondersteunende omgeving. U kunt de hele dag doelgericht strategieën toepassen om de sociaal-emotionele ontwikkeling van jonge kinderen te ondersteunen. Het begrijpen van ontwikkelingsmijlpalen is een belangrijk aspect van het werken met jonge kinderen. Leren en begrijpen hoe kleuters sociaal-emotionele vaardigheden en competentie ontwikkelen zal je helpen hun sociaal-emotioneel leren te bevorderen en te bepalen welke ervaringen het meest waardevol zijn. U vindt meer informatie over het bevorderen van de sociaal-emotionele vaardigheden van kinderen in de sectie Toepassen. Overweeg het volgende in je dagelijkse interacties met kleuters:
- Denk aandacht aan de interactiepogingen van kinderen en bouw voort op wat kinderen zeggen.
- Geniet in frequente, ontwikkelingsgeschikte sociale interacties met kinderen en volwassenen tijdens je dagelijkse ervaringen en routines.
- Volg de aanleidingen, signalen en voorkeuren van kinderen.
- Maak emotiewoorden deel van gesprekken met kinderen.
- Maak boeken beschikbaar waarin gevoelens en sociale interacties worden besproken.
- Stel kinderen zinvolle vragen over hun acties, interesses, gebeurtenissen en gevoelens.
- Stimuleer kinderen om hun woorden te gebruiken en met hun leeftijdsgenoten te praten wanneer conflicten ontstaan. Gebruik taal die past bij de ontwikkeling en bied gespreksmodellen en aanwijzingen die kinderen kunnen volgen als ze hulp nodig hebben bij het oplossen van een probleem.
- Zorg ervoor dat je gevoelig bent voor de unieke behoeften, ervaringen en achtergronden van kinderen.
- Raak contact met de familie van kinderen en speel in op hun behoeften en voorkeuren.