Sophia Alekseyevna sfy? ?ly?ksy?y?vn? , 1657-1704, regentes van Rusland (1682/89); dochter van tsaar Alexis bij zijn eerste vrouw en zuster van tsaar Feodor III. Gesteund door de streltsi (semimilitaire formaties in Moskou) greep zij kort na de dood van Feodor (1682) de macht en werd tot regentes uitgeroepen tijdens de minderjarigheid van haar zwakbegaafde broer, Ivan V, en van haar halfbroer, Peter I (Peter de Grote), die samen regeerden. Zij schakelde haar tegenstanders op wrede wijze uit en regeerde autocratisch met haar minnaar Vasilij V. Gallitzin (zie onder Gallitzin). Sofja wilde zelf tot tsarina gekroond worden, maar ze had niet voldoende steun bij de adel en de geestelijkheid. Gallitzin’s twee mislukte veldtochten tegen de khan van de Krim ondermijnden Sophia’s macht. Toen het gerucht de ronde deed dat zij van plan was Peter te vermoorden en zichzelf tot alleenheerser uit te roepen, riep Peter de edelen en zijn trouwe lijfwachten bijeen, zette het regentschap omver, zette Ivan af, verbande Gallitzin en liet Sophia opsluiten in een klooster. Na een poging tot opstand van de streltsi dwong Peter haar (1689) de sluier te dragen.