The Evolution of the Notorious Comuna 13 in Medellin

Jarenlang was Medellin de gevaarlijkste stad van de wereld. Tussen Pablo Escobar en de drugskartels die om de macht streden, en het leger dat hen onder controle probeerde te houden; tot de links-revolutionaire guerrilla’s en de door particulieren gefinancierde rechtse paramilitaire groepen die in conflict met elkaar verwikkeld waren.

Autobommen, schietpartijen, ontvoeringen en regelrechte oorlog waren aan de orde van de dag in de regio. Terwijl de stad zelf tot voor kort (2010) tot de meest gewelddadige ter wereld behoorde, was er één wijk in het bijzonder die het dodelijkst was van allemaal. De wijk San Javier, in de volksmond Comuna 13, Medellin.

De geschiedenis van Comuna 13

Met duizenden ontheemde dorpelingen als gevolg van het geweld op het platteland rond Medellin, zag de stad een golf van nieuwe bewoners. De meeste nieuwe bewoners, die zonder iets aankwamen, vestigden zich in kleine gemeenschappen in de heuvels aan de rand van de stad.

Ilegale huizen werden gebouwd met de materialen die men kon verzamelen. Zonder officiële infrastructuur werden de huizen bovenop andere gebouwd, terwijl riolering en afval door de straten sijpelden.

Omdat ze onofficieel en illegaal waren, trok de regering er regelmatig in om de vervallen gebouwen af te breken. Omdat ze nergens anders heen konden, bouwde de gemeenschap opnieuw. Deze cyclus ging jaren door, maar met elke wederopbouw werd de gemeenschap sterker, totdat de regering uiteindelijk toegaf – wat alleen maar leidde tot nieuwe problemen.

De gemeenschap en de gebouwen van Comuna 13 mochten blijven bestaan en er werden kleine nutsvoorzieningen aangelegd. Aangezien zij echter geen belasting betaalden, zou het gebied niet door de politie worden erkend. Guerrillagroeperingen van het platteland maakten hier handig gebruik van. Deze groepen, die optraden als onofficiële wetshandhavers, gebruikten de barrio als dekmantel voor de bewapening van een plaatselijke militie.

De wanhoop van de plaatselijke bevolking gaf de guerrilla’s gemakkelijk toegang tot nieuwe rekruten.

Spoedig kwam er afpersing, meer misdaad en een broeinest van criminele activiteiten die veilig konden opereren zonder officieel gezag. In veel opzichten duurt dit tot op de dag van vandaag voort.

De mensen hadden er genoeg van…

Na tientallen jaren van onrust begon de rust zich over het land te verspreiden. Een stad die eens geteisterd werd door geweld en terreur begon licht te zien. Na een verschrikkelijke paar dagen in 2002, toen een militaire operatie om de milities uit de Comuna te verwijderen eindigde met massale burgerslachtoffers, hadden de bewoners er genoeg van.

Terwijl de linkse rebellen waren verdreven, trokken de extreem-rechtse paramilitaire groepen binnen. Het ergste was achter de rug, maar er zouden nog jaren voorbijgaan voordat alles weer relatief normaal zou worden.

De jongeren uit de wijk kwamen op hun eigen manier in actie. In plaats van in de verleidelijke wereld van het bendeleven te vervallen, richtten velen hun energie op de kunst. Muziek en graffiti vervingen de geluiden van geweervuur en gebarsten bakstenen muren. Wapens en geweld werden langzaam vervangen door spuitbussen en straatoptreden.

Terwijl de jeugd in opstand kwam, hielden de bendes voet bij stuk. Het geweld en de moorden gingen door.

Een revitalisering van Comuna 13

De stad zelf stak geld in Comuna 13 in de hoop het voormalige oorlogsgebied nieuw leven in te blazen. Er werd een extra metrolijn aangelegd vanaf het station San Javier om de noordelijke hellingen rond het gebied te ontsluiten. Een paar jaar later werden moderne roltrappen in de open lucht gebouwd om de inwoners te helpen het stadscentrum te bereiken zonder bij hun terugkeer honderden trappen te hoeven beklimmen.

Voor het eerst in de geschiedenis voelden de inwoners van San Javier zich niet langer vervreemd van de stad die zij eens niet thuis konden noemen. Voor duizenden inwoners, die tot dan toe in armoede leefden, werden de kansen op een baan in het centrum van de stad plotseling werkelijkheid.

Hoewel deze maatregelen zeker niet van de ene op de andere dag een oplossing boden, staan de deuren nu wijd open.

Bezoek Comuna 13 Vandaag

Niet alleen hebben de metro-kabel en de roltrappen gezorgd voor toegang tot de stad van bewoners, maar ook voor een manier om bezoekers in de worstelende gemeenschap te brengen. Hoewel de toegang bestond, vreesden veel inwoners nog steeds de reis.

Tot voor kort in 2010 bedroeg het aantal moorden meer dan 160 op 100.000 mensen. Om dat in perspectief te plaatsen, de gevaarlijkste stad ter wereld op het moment van schrijven van dit oorspronkelijke ontwerp was Caracas, Venezuela, met een cijfer van 111.

Dingen zijn sterk verbeterd in het afgelopen decennium. Hoewel bendes nog steeds heersen over een groot deel van het gebied, houdt een sterke aanwezigheid van de politie de zaken in relatieve rust. Tijdens ons eerste bezoek aan de beroemde graffiti tour van de Comuna, voelden we ons volkomen veilig, zonder een zweem van zorgen.

Vriendelijke lokale bevolking en toeristen liepen door de straten en genoten van straatvoedsel en koud bier terwijl break-dancers optraden. Het werd al snel een van onze favoriete plekken om door de stad te wandelen.

Op weg naar Colombia? Laat ons u helpen het te plannen met onze verschillende Colombia Reisroutes!

San Javier is veilig, maar niet perfect…

Meer recentelijk echter, toen een vriend van thuis ons bezocht tijdens ons bezoek in 2018, namen we hem mee om deze fantastische buurt te zien. De vibe was anders vrijwel onmiddellijk bij het verlaten van metrostation San Javier. De aanwezigheid van de politie was vele malen sterker dan bij eerdere bezoeken en de lokale media was ter plaatse.

Terwijl we genoten van heerlijk ambachtelijk ijs van Cremas Doña Alba terwijl we de roltrappen beklommen, was de politie ook hier massaal aanwezig. Er waren ook een handvol toeristen die genoten van de prachtige muurschilderingen van de straatkunst, maar hun aantal was een minuscule fractie van wat we eerder hadden gezien.

De breakdancers waren in een rustig hoekje aan het oefenen in plaats van hun levendige act op te voeren voor de niet-bestaande menigte.

Dit was allemaal nogal vreemd voor een zonnige zaterdagmiddag in Medellín.

Na een paar uur van de middag genoten te hebben, gingen we zitten onder het genot van een koud biertje van Cafe Aroma de Barrio. Uitkijkend over de daken terwijl de zon verder onderging over de hoge heuvels, pakten de eetkarretjes hun spullen voor vandaag. Zonnige middagen zijn geweldig, maar in de meeste delen van de stad is het geen goed idee om in het donker rond te blijven hangen, laat staan hier.

Comuna 13: een werk in uitvoering

Toen we die avond door het lokale nieuws bladerden, werden de tekenen van de dag snel duidelijk. Slechts enkele dagen eerder waren een bendeleider op hoog niveau en veel van zijn volgelingen door de politie opgepakt. Het machtsvacuüm dat daardoor ontstond, leidde de afgelopen dagen tot een toename van geweld en moord in Comuna 13.

Hoewel de sfeer merkbaar anders was, veroorzaakte ons meest recente bezoek geen ongemak. De mensen glimlachten nog steeds vanuit hun open-voor-zaken-karretjes en cafés en niemand – zelfs de politie niet – zei iets tegen ons. Dit gezegd zijnde, heeft de recente activiteit geleid tot opschorting van rondleidingen en waarschuwingen in de hele stad.

Tijdens ons meest recente bezoek, in 2020, waren de zaken in San Javier en Colombia in zijn geheel nog steeds in het ongewisse. Het ELN, de op een na grootste guerrillagroep van het land, hield enkele dagen lang een gewapende staking in heel Colombia, en volgens sommige bronnen zou Comuna 13 een doelwit kunnen zijn.

Gelukkig is er, voor zover ik weet, niets ernstigs gebeurd tijdens deze staking. Wat Comuna 13 betreft, is de algemene situatie nog steeds gespannen. Moorden namen toe in de eerste maanden van 2020, met vier in evenveel dagen medio februari.

Het is vermeldenswaard dat deze aanvallen plaatsvonden in het noordelijke deel van San Javier, ver van het populaire toeristische gebied, dus ze moeten u niet ontmoedigen van een bezoek.

Hoewel de situatie lijkt te zijn gekalmeerd, is het een diepe herinnering dat stabiliteit in een nacht kan veranderen, vooral in een plaats als deze.

Taking a Comuna 13 Tour

Comuna 13 blijft zich ontwikkelen. En de kleurrijke heuvelachtige barrio is drukker dan ooit. De eens zo brede voetgangersroute is nu opgedeeld om het toenemende voetgangersverkeer te organiseren. En veel van de kleurrijke muren zijn omzoomd met openluchtwinkels die van alles verkopen, van kunstdrukken tot kleding – waarvan sommige niets met Comuna 13 te maken hebben.

Ondanks de veranderingen is het nog steeds een geweldige plek om te bezoeken en het gebied blijft een van onze favoriete activiteiten in Medellin. En hoewel je het gebied op eigen gelegenheid kunt bezoeken, raden we altijd aan om een rondleiding te nemen om het volledige verhaal te zien. Tijdens ons eerste bezoek enkele jaren geleden, was er maar één grote tour, de Free Graffiti Tour of Comuna 13 door Zippy Tours.

Dezer dagen zijn er tientallen tour operators, hoewel slechts weinige officieel zijn. Met de stijgende populariteit van Comuna 13, lijkt het erop dat iedereen en iedereen probeert er munt uit te slaan. Als u aankomt bij het metrostation San Javier, zult u veel mensen vinden die om uw aandacht vechten. Sommigen dragen “Tour Guide” shirts, anderen in gewone kleren.

We hoorden een verhaal van een recente tragedie waar een van deze “gidsen” stak een andere terwijl het vechten voor de aandacht van een groep toeristen.

Het is om deze reden dat we nog steeds alleen maar aanraden met behulp van de officiële tour via Zippy. Zij zijn het origineel en doen de tour al jaren. Wij hebben deze tour gedaan en bevelen het ten zeerste aan.

Explore, Appreciate the History, and Show your Support

Laat de negativiteit je niet van een bezoek afhouden. Comuna 13 blijft een van onze favoriete plekken in Medellin en we kijken er altijd naar uit om het te bezoeken.

Draag bij aan de lokale bevolking, geniet van hun kunstwerken, koop hun producten, eet van hun karretjes en drink van hun cafés.

Like It? Pin It!

Over de auteur

Mark Stewart

Facebook Twitter

Mark is de medeoprichter, fotograaf, auteur, en parttime redacteur van These Foreign Roads. Als voormalig chef-kok verliet hij de professionele keuken op zoek naar interessante ervaringen en unieke keukens van over de hele wereld.