Afasie is de meest voorkomende taalstoornis na een beroerte en komt voor bij een derde van alle patiënten bij wie een beroerte is vastgesteld (Stroke Association 2015).
Communicatie is een complex neuraal proces. Het omvat een zorgvuldige opeenvolging van expressie, spierbewegingen, ademhaling, spreken en begrip. Wanneer een patiënt die een beroerte heeft gehad spraakmoeilijkheden ervaart, moeite heeft met woordvinding, of spreekt met verzonnen of ongepaste taal, is de kans groot dat hij of zij afasie ervaart (American Stroke Association 2018).
Key Types Afasie
- Expressieve afasie/Broca’s afasie (non-fluent) wordt veroorzaakt door schade aan de frontale regio’s van de linker hersenhelft. De spraakproductie is stotterend en moeizaam. In ernstige gevallen wordt de spraak gereduceerd tot enkele woorden, het begrip blijft echter intact.
- Receptieve afasie/Wernicke’s afasie (vloeiend): Het spreken zelf is niet moeilijk, maar de persoon produceert jargon en onzinnige woorden en zinnen in plaats van zinvolle zinnen. Het begrip is slecht.
- Anomische afasie: De persoon heeft moeite met het vinden van woorden; hij gebruikt niet-specifieke zelfstandige naamwoorden, maar is in staat om het bedoelde woord te beschrijven. Het begrip is over het algemeen goed.
- Globale afasie is ernstige stoornis van zowel receptieve als expressieve taal, meestal geassocieerd met een grote linker-hemisferische laesie.
- Primaire progressieve afasie is een vorm van dementie die een geleidelijk verlies van de taalfunctie veroorzaakt, meestal beginnend met woordvindingsproblemen, daarna grammatica en begrip.
(National Aphasia Association 2017; American Stroke Association 2018)
De linker hersenhelft is betrokken bij het spraakproces. Schade aan deze gebieden veroorzaakt vaak communicatieproblemen (Hammond 2019).
Naast afasie kunnen iemands communicatievermogens na een beroerte op andere manieren worden aangetast.
Een voorbeeld is dyspraxie, een aandoening die de coördinatie van de berichtgeving van de hersenen naar de spieren die met spraak te maken hebben, aantast. Dit resulteert in een algemeen gebrek aan coördinatie of moeite met het bewegen van de mond en tong om spraak te vormen (QLD DoH 2027).
Op vergelijkbare wijze kan een aandoening die bekend staat als dysarthrie de spieren die betrokken zijn bij spraak verzwakken en verlammen, waardoor een meer algemeen slurpen van woorden ontstaat (Mayo Clinic 2018).
Taalsystemen Aangetast door Afasie
- Fonologisch: Het klanksysteem van taal dat verantwoordelijk is voor het herkennen van verschillende spraakklanken die in taal worden gehoord.
- Semantisch: aangeduid als het ‘betekenissysteem’ dat het begrip en de uitdrukking van taalnuances mogelijk maakt.
- Pragmatisch: functioneel gebruik van taal beïnvloed door cultuur en context.
- Syntactisch: heeft betrekking op de taalstructuur (d.w.z. woordvolgorde, zinsbouw en grammatica).
(ASHA 2020)
Aphasia Communication Tips, Care and Management
Wanneer u zorgt voor een persoon met afasie, overweeg dan om enkele van de onderstaande tips uit te voeren, omdat ze de persoon met afasie zullen helpen om gemakkelijker te communiceren.
- Minder achtergrondgeluiden en afleidingen;
- Gebruik duidelijke en eenvoudige taal;
- Laat voldoende tijd voor een gesprek, geef de persoon de tijd om te reageren;
- Blijf bij één onderwerp tegelijk;
- Voeg de ‘boodschap’ aan met andere communicatiemiddelen, bijv. gebaren, gezichtsuitdrukking en foto’s;
- Gebruik volwassen taal (praat niet neerbuigend);
- Wek eerst de aandacht van de persoon voordat u een gesprek begint;
- Houd uw stem op een normaal, stabiel volume;
- Stel het gespreksonderwerp met de persoon vast voordat u gaat communiceren;en
- Zorg ervoor dat zintuiglijke hulpmiddelen binnen handbereik zijn, bijv.b.v. bril, gehoorapparaat, kunstgebit enz.
(National Aphasia Association 2013)
De belangrijkste behandeling voor afasie is spraaktherapie. Spraakpathologen zijn in staat om de sterke en zwakke punten van de taal- en communicatievaardigheden van de patiënt te beoordelen. Door individuele sterke punten te identificeren, kan een basis worden gelegd van waaruit communicatieverbetering, begrip en expressie kunnen worden verbeterd (NHS 2018; ASHA 2017).
Focussen op Receptieve afasie
Receptieve afasie (ook bekend als Wernicke’s afasie, vloeiende afasie en sensorische afasie), wordt veroorzaakt door schade aan het achterste linkergedeelte van de hersenen in de mediale temporale/pariëtale kwabben (National Aphasia Association 2015).
Receptieve afasie impliceert een storing in het fonologische systeem, waardoor de kennis van de persoon over de volgorde van klanken binnen woorden verdwijnt; als gevolg daarvan kunnen alternatieve klanken in plaats daarvan worden gebruikt. Kernelementen van het fonologische en semantische systeem zijn aangetast, waardoor het auditief-verbale begrip van de persoon aanzienlijk wordt aangetast (visueel begrip is niet zo aangetast) (National Aphasia Association 2015; Thompson et al. 2015).
Mensen met receptieve afasie kunnen:
- Niet in staat zijn om te begrijpen wat anderen zeggen;
- Moeite hebben met het volgen van lange en complexe zinnen/gesprekken;
- Focus verliezen wanneer er achtergrondgeluiden/afleidingen aanwezig zijn, of wanneer een of meer mensen aan het woord zijn;
- Koppen kunnen lezen, maar niet in staat zijn om de hoofdtekst te begrijpen; en
- Kunnen schrijven, maar niet in staat zijn om te lezen wat er zojuist is geschreven.
(Hoffman 2017)
Specifieke Receptieve Afasie Communicatie Tips
- Gebaren gebruiken;
- Sleutelwoorden opschrijven wanneer u met de patiënt spreekt;
- Praat over dingen die relevant zijn voor de huidige context van het gesprek (bijv. Vraag de patiënt of hij/zij iets wil drinken aan de eettafel;
- Verminder uw spreektempo (omdat de patiënt niet zo snel kan spreken als vroeger), maar praat niet neer op de patiënt;en
- Houd oogcontact; dit helpt de patiënt context en aanwijzingen te geven.
(The Aphasia Center 2013)
Aanvullende bronnen
- American Stroke Association
- Brain Foundation, Afasie
- National Aphasia Association
- The Royal Children’s Hospital Melbourne, Language Disorders Aphasia
- Different Types of Strokes
- American Speech-Language-Hearing Association 2017, Afasie, American Speech-Language-Hearing Association, bekeken 28 mei 2020, https://www.asha.org/PRPSpecificTopic.aspx?folderid=8589934663§ion=Treatment
- American Stroke Association 2018, Types of Aphasia, American Stroke Association, bekeken 27 mei 2020, https://www.stroke.org/en/about-stroke/effects-of-stroke/cognitive-and-communication-effects-of-stroke/types-of-aphasia
- The Aphasia Center 2013, 6 Strategies to Help Comprehension for Wernicke’s Aphasia, The Aphasia Center, bekeken 28 mei 2020, https://theaphasiacenter.com/2013/12/6-strategies-help-comprehension-wernickes-aphasia/
- Hoffman, H 2017, Communiceren na een beroerte: Understanding Aphasia, Saebo, bekeken 28 mei 2020, https://www.saebo.com/blog/communicating-stroke-understanding-aphasia/
- Mayo Clinic 2018, Dysarthria, Mayo Clinic, bekeken 27 mei 2020, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dysarthria/symptoms-causes/syc-20371994
- National Aphasia Association 2013, Aphasia Communication Tips, National Aphasia Association, bekeken 28 mei 2020, https://www.aphasia.org/aphasia-resources/communication-tips/
- National Aphasia Association 2017, What are the Different Types of Aphasia? National Aphasia Association, bekeken 27 mei 2020, https://www.aphasia.org/stories/different-types-aphasia/
- NHS 2018, Treatment (Aphasia), NHS, bekeken 28 mei 2020, https://www.nhs.uk/conditions/aphasia/treatment/
- Queensland Department of Health 2017, Understanding Dyspraxia after Acquired Brain Injury, Queensland Department of Health, bekeken 27 mei 2020, https://www.health.qld.gov.au/__data/assets/pdf_file/0021/674040/dyspraxia_fsw.pdf
- Stroke Association 2015, Communication Problems, Stroke Association, bekeken 27 mei 2020, https://www.stroke.org.uk/effects-of-stroke/communication-problems
- Thompson, H E, Robson, H, Lambon Ralph, M A & Jefferies, ‘Varieties of Semantic ‘Access’ Deficit in Wernicke’s Aphasia and Semantic Aphasia’, Brain, vol. 138, no. 12, bekeken 28 mei 2020, https://academic.oup.com/brain/article/138/12/3776/412124