Een meisje groeit niet op met de droom om een zwangerschap te beëindigen. Er zijn genoeg fantasieën – sommige zijn goed voor haar, andere niet – maar in een situatie terechtkomen waarin ze besluit een abortus te laten uitvoeren, is nooit de vurigste wens van een meisje.
Wat deze situaties in de praktijk kunnen inhouden – en hoe een vrouw in een dergelijke situatie over haar besluit zou kunnen nadenken – wordt in de nationale discussie al decennialang in zeer brede, vertekenende bewoordingen beschreven. Voorstanders en pleitbezorgers aan beide zijden van de omstreden kwestie hebben vaak geargumenteerd op manieren die meer polemisch zijn dan waar, meer punten scoren dan persoonlijk, meer partijdig dan menselijk eerlijk. En totdat ik een opmerkelijk origineel theaterstuk zag met de titel Out of Silence: Abortion Stories from the 1 in 3 Campaign, had ik me niet gerealiseerd wat er ontbrak: de meeslepende en verhelderende focus op karakter, motivatie en verhaal waar live theater het beste in is.
Het was een eenmalige voorstelling, in The Studio Theatre, een affiche van dertien originele korte stukken, elk gebaseerd op echte ervaringen van vrouwen, geschreven voor het podium door een who’s who van tien vrouwelijke toneelschrijfsters uit Metro DC en een indrukwekkende volledige productie gegeven, geregisseerd door Marie Byrd Sproul.
Het programma werd gepresenteerd door de 1 in 3 Campagne, een project van de non-profit Advocates for Youth dat zijn naam ontleent aan het feit dat één op de drie vrouwen in haar leven een abortus zal ondergaan. Om aan het licht te brengen wat dat cijfer betekent, verzamelde de campagne verhalen van honderden van die vrouwen. Om die verhalen tot leven te brengen, heeft het project toneelschrijfster Jacqueline E. Lawton gevraagd om andere toneelschrijfsters te kiezen, hen teksten van geselecteerde verhalen te geven om mee te werken, en vervolgens de door hen aangeleverde scripts samen te voegen tot wat een diep aangrijpende avond is geworden.
Het idee achter Out of Silence is dat het script uiteindelijk door campus- en andere groepen in het hele land kan worden geproduceerd om via theater de zichtbaarheid van de ervaringen van vrouwen met abortus te vergroten, vergelijkbaar met de manier waarop Eve Enslers The Vagina Monologues de aandacht heeft gevestigd op de ervaringen van vrouwen met seks en aanranding. Ensler, die The Vagina Monologues ontwikkelde op basis van interviews, was de enige en unieke dramaturg die de stemmen van die specifieke vrouwen vorm gaf in een episodisch toneelstuk dat al bijna twee decennia stem geeft aan talloze anderen. Out of Silence, net begonnen, brengt twee belangrijke dimensies in het proces die de toekomst ervan nog veelbelovender maken.
1. De schrijvers zijn divers, elk op hun eigen manier talentvol: Allyson Currin, Caleen Jennings, Jacqueline E. Lawton, Mary McKeon, Anu Yadav, DW Gregory, Nicole Jost, Kristen LePine, Jennifer L. Nelson, en Karen Zacarias. Elke schrijver is begaafd met een uniek gebruik van taal en toneelteksten, en het resultaat is een geheel met een rijke textuur dat de som van zijn delen overtreft. Je hebt al snel door dat in elk stuk een personage voorkomt dat, om redenen die we te weten zullen komen, besluit een abortus te laten uitvoeren. Terwijl de meeslepende variëteit aan door het leven ingegeven redenen zich ontvouwt, worden de verhalen verteld in een even boeiende reeks theaterstijlen – van droevige monoloog tot knap komische sketch en alles daar tussenin.
2. De stukken zijn bevolkt met personages die, voor het grootste deel, tegen elkaar praten (niet alleen tegen ons, het publiek), omdat ze dat moeten, omdat ze dat nodig hebben, om een conflict of een crisis te verwerken, om tot een soort oplossing te komen, hoe moeilijk of pijnlijk ook, om relaties, emoties en praktische zaken op een rijtje te zetten die nu op ondraaglijke wijze draaien om een ongewenste zwangerschap. In de productie die ik zag, waren er vijf bijzonder getalenteerde acteurs, vier vrouwen en een man: Shayna Blass, Celeste Jones, Jon Hudson Odom, Tuyet Thi Pham, en Fatima Quander. Er waren veel goede optredens, maar Blass en Odom’s vakkundig komische rol in Karen Zacarias’ Checks & Balances, over het bezoek van een jonge vrouw aan een financieel adviseur om te zien of ze het zich kon veroorloven een baby op te voeden (eh, nee), hield me hardop aan het lachen.
Niemand in dit stuk besluit om geen abortus te laten plegen. Dat zou het natuurlijk een ander stuk hebben gemaakt, maar de gedachte kwam bij me op: Waarom niet? Is complexiteit niet iets wat theater ook heel goed kan?
Er was, misschien voorspelbaar, vooraf een protest op straat. Demonstranten hielden posters omhoog met foto’s van foetussen en vulden de stoep met slogans en hulplijnen in gekleurd krijt. “Ik heb spijt van mijn abortus,” stond er op een bord. “Abortus stopt een kloppend hart,” stond er met krijt. Alsof wat? Alsof niemand dat weet? Alsof de keuze een kinderwens was die uitkwam?
Tijdens een nabespreking met enkele toneelschrijvers vroeg een van hen zich hardop af of de demonstranten buiten ontroerd zouden zijn door de voorstelling die het publiek in het theater zo voelbaar had ontroerd. Misschien niet. Maar misschien wel.
Het vermogen van theater om ons mee te slepen, om ons om personages te laten geven, om verliefd op ze te worden of ze aardig te vinden, om ons met ze te identificeren, om ons te laten willen dat het goed met ze gaat – dat is wat Out of Silence zo’n buitengewoon meelevende spelbreker maakt in de bewustwording over dit verontrustende onderwerp in deze onrustige tijden.
Het is mogelijk dat ik getuige was van de enige keer dat deze cast dit werk samen zal uitvoeren, en de enige keer dat dit uitstekende kostuumontwerp (Brian J. Shaw), geluidsontwerp (Jeffrey Dorfman), decorontwerp (Paige Hathaway) en lichtontwerp (Sarah Kost) ooit samen zullen komen als een complete toneelproductie. Ik wou dat dat niet het geval was. Ik wou dat er een oplage was en dat ik kon zeggen: ren er naartoe. Want dit is een van die gevallen waarin je eerlijk kunt zeggen: “DC theater, je hebt het goed gedaan.” En, met hoop, wanneer het script wordt gedaan en opnieuw gedaan in het hele land, wat hier begon zal het land doen schrikken zoals het deed die paar die het als eerste te zien kregen.
Aanlooptijd: ongeveer 90 minuten, zonder pauze.
De toneelstukken: Ruah, door Allyson Currin; Wrestling with Choice, door Anu Yadav; Brandy and the Bear, door Caleen Sinnette Jennings; Lizzy & Charlie, door Jacqueline E. Lawton; Charlie, door Nicole Jost; Darnell & Shenay, door Jennifer L. Nelson; The Line, door DW Gregory; Maria, door Nicole Jost; You’re Never Too Old, door Mary McKeon; Checks & Balances, door Karen Zacarias; Dinnertime, door Anu Yadav; Dear Harriet, door Kristen LePine; Big Little Things, door Jaqueline E. Lawton.
Out of Silence: Abortion Stories from the 1 in 3 Campaign werd op 20 januari 2015 opgevoerd in The Studio Theatre – 1501 14th Street NW, in Washington, DC.
