Poolse edelvrouwe die minnares werd van Napoleon Bonaparte om het herstel van de onafhankelijkheid van haar land te bevorderen . Naamsvariaties: Maria Walenska; Maria Walevska; Gravin Valeska. Uitspraak: Va-LEV-skah. Geboren als Marie Laczynska in de Poolse stad Brodno nabij het landgoed van haar familie Kiernozia buiten Warschau op 7 december 1786; overleden in Parijs, Frankrijk, op 11 december 1817, aan een nierziekte gecompliceerd door een recente zwangerschap; dochter van Matthew Laczynski en Eva (Zaborowska) Laczynska (leden van de Poolse adel); opgeleid door privé-leraren en in het klooster van Onze-Lieve-Vrouw van de Assumptie in Warschau, 1800-1803; trouwde met Anastase Colonna Walewski (een Poolse edelman, landeigenaar en voormalig kamerheer van koning Stanislaus Poniatowski van Polen), waarschijnlijk op 17 juni 1804 (gescheiden 1812); trouwde met generaal Philippe Antoine Ornano (neef van Napoleon), op 7 september 1815; kinderen: (eerste huwelijk) Anthony Basil Rudolph; (tweede huwelijk) Rodolphe Auguste; (met Napoleon) Alexander Florian Joseph Colonna Walewski.
Dood van haar vader in de slag bij Maciejowice tegen de Russen (1794); verliet het familielandgoed voor een opleiding in Warschau (1800); terwijl het Franse leger Warschau bezette, ontmoette zij luitenant Charles de Flahaut en werkte in Franse militaire hospitalen (1806); werd de minnares van Napoleon, bezocht hem op kasteel Finckenstein, en de oprichting van het Groothertogdom Warschau (1807); bezocht Parijs (1808); vluchtte van Warschau naar Thorn tijdens de Oostenrijkse invasie in Polen en voegde zich bij Napoleon in Wenen en Parijs (1809); nadat Napoleon met aartshertogin Marie-Louise van Oostenrijk was getrouwd, verhuisde zij voorgoed naar Parijs (1810); presenteerde zich aan het Franse keizerlijke hof (1811); toen Napoleon Rusland binnenviel, keerde zij naar Warschau terug (1812); keerde naar Parijs terug (1813); bezocht Napoleon op Elba (1814); had twee laatste ontmoetingen met Napoleon (1815).
Gravin Marie Walewska staat midden in twee gedenkwaardige ontwikkelingen in de Europese geschiedenis aan het begin van de 19e eeuw. Haar geboorteland Polen was kort daarvoor als onafhankelijk land van de kaart geveegd, en patriottische Polen als Marie zochten naar een manier om de eens zo machtige Poolse staat te herstellen. Ten tweede werd het Europese toneel als nooit tevoren gedomineerd door één enkele man: de Franse dictator, Napoleon Bonaparte. Als Napoleons maitresse vanaf het bewogen jaar 1807, deelde Marie zijn intieme leven; ze had blijkbaar ook de gelegenheid om hem persoonlijk ontvankelijk te maken voor de hoop van het Poolse volk.
Polen was het enige grote Europese land van de 18e eeuw dat onder zijn buren werd verdeeld en als soevereine staat verdween. Ooit het op één na grootste land van Oost-Europa (na Rusland) en de grootste macht in de regio, was Polen in een politieke afgrond gevallen. De machtige adel koos niet alleen de vorst van het land, de adel reduceerde de vorst en de gehele centrale regering steeds meer tot machteloosheid.
Terwijl vormde de groeiende macht van de ambitieuze en expanderende buren van Polen – het keizerlijke Rusland, het Oostenrijkse Rijk en het koninkrijk Pruisen – een dodelijk gevaar voor de Poolse onafhankelijkheid. Elk van de drie bezat een relatief efficiënte gecentraliseerde regering en machtige strijdkrachten. In de loop van de 18e-eeuwse rivaliteit tussen de drie, doemde Polen op als een prijs die rijp was voor het grijpen. Uiteindelijk kwamen zij een aantal van hun geschillen overeen door Polen onder elkaar te verdelen. Zo werd Polen vanaf de jaren 1770 door de drie machtige buren opgedeeld. Er waren drie afzonderlijke verdelingen: in 1772, 1793 en 1795. Na de laatste had Polen, maar niet het Poolse volk en zijn hoop, opgehouden te bestaan.
Toen de derde Poolse deling had plaatsgevonden, was Napoleon Bonaparte een opkomende jonge generaal in het Franse leger. In het volgende decennium veroverde hij de macht als militair dictator, en in 1804 kroonde hij zichzelf tot Franse keizer. Het jaar daarop begon hij aan een spectaculaire reeks oorlogen. In oostelijke richting begon hij de landen te verslaan die Polen hadden opgedeeld: Oostenrijk en Rusland werden zijn slachtoffers in de slag bij Austerlitz in 1805, Pruisen werd het jaar daarop door de Fransen vernederd in de slag bij Jena.
Napoleon beweerde de erfgenaam te zijn van de Franse Revolutie, en hij bood de onderdrukte volkeren van Europa verlichting van de kwaden van het oude regime. Tegen de tijd dat de Franse legers na Jena op Pools grondgebied begonnen door te dringen, was Napoleon dus het centrum van hoop geworden voor de Poolse patriotten. Poolse soldaten hadden sinds de jaren 1790 als vrijwilligers in het Franse leger gevochten,
en Poolse leiders als prins Joseph Poniatowski, de neef van de laatste koning, hoopten half, half verwachtten dat Napoleon de peetvader zou worden van een hersteld, onafhankelijk Polen.
In zijn persoonlijke leven stond Napoleon al lang bekend om zijn niet aflatende jacht op aantrekkelijke jonge vrouwen. Zijn huwelijk met Josephine Beauharnais in 1796 werd al snel door elkaar geschud, eerst door haar ontrouw, daarna door het zijne. Tegen de tijd dat hij begin 1807 Polen bereikte en kennis maakte met de mooie jonge gravin Walewska, was Napoleon gewend zijn zin te krijgen met de meeste vrouwen die zijn aandacht trokken.
De vrouw die geldt als een van de grootste liefdes van Napoleons leven was de dochter van een aristocratische Poolse familie. De familie Laczynski had een adellijke stamboom die minstens drie eeuwen terugging, maar hun rijkdom was sterk verminderd door de moeilijkheden van Polen met zijn buren. Veel van het land van de familie ging verloren toen Pruisen deelde in de verdeling van 1772. Ten tijde van Marie’s geboorte in 1786 was Polen dus al aan het krimpen. De laatste pogingen van haar land om zich te weren tegen haar hebzuchtige buren maakten van het jonge meisje een wees. In 1794, toen zij pas acht jaar oud was, sneuvelde haar vader in de slag bij Maciejowice, vechtend met een losgeslagen vrijwilligersmacht die Warschau verdedigde tegen het Russische leger. Ze werd door haar moeder opgevoed op hun uitgedunde landgoed. Het familiefortuin ging verder achteruit, omdat Eva Laczynska niet in staat was de overgebleven familiegronden succesvol te beheren.
Het jonge meisje werd opgevoed door privé-leraren tot vlak voordat ze 14 werd. Daarna verliet zij Kiernozia om haar schoolopleiding te voltooien in het klooster van Onze Lieve Vrouw van de Assumptie in Warschau. Marie’s biografe Christine Sutherland vindt de wortels van het patriottisme van de jonge gravin zowel in haar vroege jaren in Kiernozia als in haar tienerjaren in het culturele centrum van haar natie. Op het landgoed van de familie was haar belangrijkste leraar een jonge Fransman, Nicholas Chopin, die later vader zou worden van de grote Poolse componist van de 19e eeuw. Nicholas was een fervent Pools patriot geworden na zijn aankomst in zijn geadopteerde land, en hij had in dezelfde groep van burgervrijwilligers gevochten als Marie’s vader. Naast de patriottische lessen die hij haar gaf, hoorde Marie haar nieuwe schoolvrienden in Warschau gloedvol spreken over het herstel van de Poolse onafhankelijkheid. Tegen die tijd had Napoleon een prominente plaats op het Europese toneel, en veel van Marie’s aristocratische schoolgenoten zagen hem als de redder van Polen.
Hoewel haar opoffering voor Polen tevergeefs zou blijken, was het maar goed dat ze oprecht gehecht raakte aan Bonaparte.
-Correlli Barnett
De jonge gravin was een opvallend mooie vrouw, met blond haar, een melkwitte teint, en mooie, blauwe ogen. Haar eerste liefde was de zoon van een Russische generaal. Maar uiteindelijk trouwde ze met een rijke en oudere Poolse edelman van een nabijgelegen landgoed. Er bestaat enige twijfel over de datum van het huwelijk, dat in 1803 kan hebben plaatsgevonden, maar hoogstwaarschijnlijk in 1804. Er is geen twijfel over het verschil in hun leeftijden. Zij was hoogstens 18, terwijl Anastase Walewski achter in de 60 was. Het huwelijk vond plaats op aandringen van haar moeder, en Sutherland beschrijft hun huwelijk als een huwelijk tussen “de melancholieke kleine bruid, beroofd van gevoel, en de oude heer, stralend van zelfvoldaanheid.”
Het onwaarschijnlijke paar ging op het Poolse platteland wonen, en het huwelijksleven leek Marie te wijzen in de richting van een saai, somber bestaan. Anastase Walewski was een belangrijke figuur aan het Poolse hof geweest voordat de onafhankelijkheid van het land teniet werd gedaan, maar nu verkoos hij een groot deel van zijn tijd door te brengen in zijn buitenverblijf op het platteland. De belangrijkste gebeurtenis in de eerste jaren van hun huwelijk was de geboorte van een zoon in juni 1805. Toen kwam de wereld van de Europese machtspolitiek tussenbeide.
Toen Napoleons veroveringen zich in de winter van 1806 tot in Oost-Europa uitbreidden, raakte Marie’s leven verweven met dat van de Franse leider. Na de Franse overwinning op het Pruisische leger bij Jena in oktober 1806 trokken Franse troepen het westen van Polen binnen en bezetten Warschau. Napoleon volgde spoedig.
Ook vóór de komst van Napoleon had Marie al een belangrijk contact met de Fransen. Tot de eerste troepen die het landgoed van haar echtgenoot bereikten, behoorde de glamoureuze jonge officier luitenant Charles de Flahaut, de buitenechtelijke zoon van graaf Talleyrand. Een aantal historici is van mening dat Flahaut Talleyrand, de toenmalige Franse minister van Buitenlandse Zaken en voorstander van een hersteld Polen, inlichtte over de aantrekkelijke jonge Poolse aristocrate. Deze autoriteiten suggereren dat Talleyrand ervoor zorgde dat Napoleon Marie ontmoette. Zo kon de seksuele energie van de keizer in dienst worden gesteld van de Poolse onafhankelijkheid. In ieder geval ging Marie, samen met andere Poolse adellijke vrouwen, naar Warschau om in militaire hospitalen te werken ter ondersteuning van het Franse leger. Haar echtgenoot, nu in de 70 en in slechte gezondheid, uitte openlijk zijn jaloezie toen zij zich toelegde op dergelijke activiteiten die haar in contact brachten met aantrekkelijke jonge mannen.
Historici verschillen van mening over hoe Napoleon en Marie elkaar voor het eerst ontmoetten. Sommigen beweren dat Marie voor het eerst in contact kwam met haar toekomstige geliefde in het stadje Bronia toen hij in januari 1807 op weg was naar Warschau. Marie en een metgezel zouden de leider van Napoleons escorte hebben aangesproken en met succes hebben gepleit voor een ontmoeting met de grote man. De eerste ontmoeting duurde dus niet langer dan een ogenblik, maar de mooie jonge Poolse edelvrouw maakte een blijvende indruk.
Of deze eerste ontmoeting nu wel of niet heeft plaatsgevonden, het is zeker dat Napoleon de opvallende Marie ontmoette op het grote bal waarop hij op 7 januari 1807 in Warschau werd verwelkomd. De aandacht die hij haar daar schonk was duidelijk voor de Poolse leiders die ook aanwezig waren. Toen Napoleon de jonge schoonheid twee bewonderende briefjes stuurde en geen antwoord kreeg, raakte hij nog meer door haar gefascineerd. De Franse dictator was er niet aan gewend dat zijn romantische initiatieven op deze manier werden genegeerd.
Vanaf het beginstadium van hun relatie deed de Poolse politiek haar intrede op het toneel. De leiders van Napoleons persoonlijke entourage namen contact op met prins Poniatowski, de leider van de Poolse nationalistische beweging, om zijn hulp te vragen Marie zover te krijgen dat zij de attenties van de Franse dictator zou ontvangen. Poolse leiders als Poniatowski waren zich er terdege van bewust dat Napoleons vriendschap, gesteund door Franse wapens, de beste hoop bood voor een herrezen en onafhankelijk Polen. Marie’s broer Benedictus, die jarenlang in het Franse leger had gediend, sloot zich aan bij degenen die er bij haar op aandrongen op Napoleons toenaderingspogingen in te gaan. Uiteindelijk gaf Marie toe. Zoals R.F. Delderfield opmerkte: “Als zij minder patriot was geweest, is het zeer de vraag of zij zich had kunnen laten overhalen om toe te geven aan de enorme druk die door haar landgenoten op haar werd uitgeoefend”. Ondanks haar conservatieve familie achtergrond en toewijding aan haar Rooms Katholieke geloofsovertuiging, stemde Marie toe om de Franse keizer te ontmoeten. In korte tijd werd zij zijn minnares.
De politieke situatie waarin Marie nu terecht kwam was complex. Napoleon zag het voordeel van het steunen van een herleefd Pools koninkrijk met een bevolking die door banden van dankbaarheid met Frankrijk verbonden was. Aan de andere kant betekende het bevorderen van de Poolse onafhankelijkheid een zware belasting voor de relatie van Frankrijk met het Oostenrijkse en Russische rijk. Uiteindelijk weigerde Napoleon zijn politieke beleid bij te stellen of af te wijken van zijn streven naar winst, zelfs voor Marie. Maar de Franse dictator gebruikte de belofte van zijn vriendschap voor Polen om Marie het hof te maken. In een brief aan haar merkte hij op dat “uw land mij nog dierbaarder zal zijn als u medelijden hebt met mijn hart”. Niettemin gingen de twee geliefden spoedig verder dan een louter fysieke relatie tot een band van oprechte genegenheid. In de eerste maanden van 1807, toen Napoleon zijn oorlog tegen de Russen hervatte, kregen zij een zeldzame kans om langere tijd samen te zijn. Na een bloedige impasse in de slag bij Eylau op 8 februari, trok Napoleon zich terug op zijn hoofdkwartier in het kasteel Finckenstein in Oost-Pruisen. Marie voegde zich daar in april bij hem terwijl hij de volgende fase van de campagne plande.
Ze aanvaardde nu openhartig haar rol als Napoleons maitresse, en ze brachten ongeveer twee maanden samen door op Finckenstein. In zijn memoires, jaren later op St. Helena geschreven, herinnert Napoleon zich hoe zijn gevoelens voor Marie tijdens dit intermezzo veranderden. Zij was niet langer het doelwit van zijn seksuele verlangens, maar stimuleerde zijn diepste gevoelens van liefde en toewijding. In juni zegevierden de troepen van Napoleon over de Russen in de slag bij Friedland. In het daaropvolgende akkoord dat Napoleon met de Russische tsaar Alexander I sloot, behield Rusland het grootste deel van zijn Poolse gebieden. Napoleon was alleen bereid een kleine Poolse staat uit te hakken; dit nieuw gevormde Groothertogdom Warschau ontpopte zich nu als een Franse satelliet. Deze acties waren een duidelijke aanwijzing dat Napoleon zijn ambities niet zou buigen om aan de wensen van de Poolse patriotten te voldoen. Marie’s rol als afgezant van haar natie was mislukt.
Toen de Franse leider naar Parijs terugkeerde, volgde Marie hem zes maanden later in de lente van 1808. Maar haar bezoek was van korte duur. Na zijn thuiskomst zette Napoleon zijn voortdurende zoektocht naar andere seksuele partners voort. Hij stortte zich ook op het behoud van de controle over het Europese continent. De invasie van Frankrijk in Spanje verliep slecht, en hij moest weg om de crisis persoonlijk aan te pakken. Nu haar minnaar weg was, voelde Marie geen reden om te blijven en keerde terug naar Polen. De volgende anderhalf jaar had ze alleen contact met Napoleon via brieven.
Het tweede grote intermezzo dat ze samen hadden, kwam in 1809. Het Oostenrijkse keizerrijk, Napoleons hardnekkigste tegenstander onder de Europese mogendheden, trok in april van dat jaar opnieuw ten strijde tegen Frankrijk. Napoleon voerde een moeilijke campagne tegen zijn oude antagonist. Oostenrijkse troepen drongen zelfs Polen binnen en dwongen Marie en andere pro-Franse aristocraten uit Warschau te vluchten. De beslissende Franse overwinning op de Oostenrijkers kwam pas in juli 1809 bij de slag van Wagram. Marie voegde zich toen bij de zegevierende
Franse leider in het paleis Schönbrunn buiten Wenen. Hun verblijf in Schönbrunn was de langste tijd die de twee samen hadden. In september ontdekte Marie dat ze zwanger was. Zij keerde terug naar Polen om in mei 1810 hun kind te krijgen, een jongen die zij Alexander noemde.
Tegen die tijd hadden Napoleons persoonlijke en politieke leven hem ertoe gebracht zich van haar af te keren. Om een gevoel van respect voor zijn heerschappij te krijgen en om een geschikte en wettige erfgenaam te hebben, scheidde de Franse dictator eerst van Josephine, zijn vrouw van 14 jaar, en zocht daarna een tweede vrouw uit de rangen van de Europese vorstenhuizen. Hij slaagde er niet in de jongere zuster van tsaar Alexander I als bruid te krijgen en wendde zich tot de Habsburgse heersers van Oostenrijk. In maart 1810 trouwde hij met de Habsburgse prinses Marie Louise van Oostenrijk (1791-1847), en bijna precies een jaar later schonk zij hem een wettige zoon. Ironisch genoeg heeft de zwangerschap van Marie Walewska hem er waarschijnlijk van overtuigd dat de kinderloosheid van Josephine niet zijn schuld was. Zo duwde zijn Poolse minnares hem onbedoeld in zijn scheiding en hertrouwen.
Niettemin maakte Napoleon duidelijk dat hij Marie in de buurt wenste. Eind 1810 vestigde zij zich op zijn verzoek met haar jonge zoon in Parijs. Napoleon voorzag haar van een luxueuze woning in de stad en een buitenverblijf. Het is niet zeker of hij haar en hun kind vaak heeft gezien, maar Marie zelf werd in 1811 aan het keizerlijk hof voorgesteld.
Napoleons heerschappij over Europa beleefde zijn meest dramatische crisis in 1812. Zijn invasie van Rusland bracht een ramp. Het grote internationale leger dat hij naar Rusland leidde, werd bijna volledig vernietigd. Het was de hoeksteen van zijn macht geweest, en nu kwam een groot deel van Europa tegen hem in opstand. Voordat hij naar Rusland vertrok, had Napoleon financiële voorzieningen getroffen om de toekomst van Marie en Alexander veilig te stellen. Kort na zijn vertrek voor de noodlottige veldtocht, keerde Marie zelf terug naar Polen. Bij haar thuiskomst scheidde zij van haar echtgenoot omdat zij onder dwang met de oude Poolse edelman zou zijn getrouwd.
Geconfronteerd met de rampspoed in Rusland, liet Napoleon de restanten van zijn verslagen leger in de steek. Op zijn weg terug naar Frankrijk in december 1812, kwam de Franse leider op korte afstand van Marie’s huis. Hij overwoog haar een bezoek te brengen, maar werd al snel door zijn assistenten overgehaald dat niet te doen. Zij herinnerden hem aan het dringende gevaar voor zijn politieke fortuin.
In 1813, terwijl Marie vanuit haar huis in Parijs toekeek met haar twee kinderen aan haar zijde, stapelden de rampen zich op. Napoleon trok met nieuw opgebouwde legers naar Midden-Europa, maar werd in oktober in de slag bij Leipzig door een coalitie van zijn vijanden verslagen. Marie’s gezondheid verslechterde als gevolg van de druk die ze ondervond bij het zien instorten van Napoleon’s fortuin. In de lente van het volgende jaar werd Frankrijk zelf aangevallen en Parijs bezet. Napoleon, die verbannen dreigde te worden, deed een zelfmoordpoging. Toen Marie hem probeerde te zien in Fontainebleau in de nasleep van zijn poging om een einde aan zijn leven te maken, kreeg ze geen toegang tot zijn kamer. In april 1814 vertrok de Franse leider naar Elba. Zijn nieuwe thuis, het politieke rijk dat hij nu regeerde, was slechts een klein eiland voor de Italiaanse kust.
Op Elba hadden Marie en Napoleon hun laatste ontmoeting. In September 1814, vijf maanden na het begin van zijn ballingschap, begroette Napoleon zijn Poolse maitresse en zijn vierjarig zoontje, Alexander. Historici schrijven verschillende motieven toe aan Marie’s poging om hem te ontmoeten. Eén opvatting is dat zij bij hem wilde blijven als zijn minnares. Een tweede mogelijkheid is dat ze gekomen was om haar financiële toekomst veilig te stellen. Zoals Delder-field opmerkt, was Walewska niet langer de romantische en patriottische jonge vrouw die Napoleon zich herinnerde. Napoleons financiële regelingen om voor Marie en Alexander te zorgen waren niet uitgevoerd. Dus, “was ze naar Elba gekomen om over geld te praten.” Een derde mogelijkheid is dat ze haar financiële behoeften gebruikte als excuus om hem te zien en te pleiten om bij hem te blijven.
De ontmoeting vond plaats in een ongemakkelijke omgeving. Napoleon probeerde wanhopig zijn Oostenrijkse vrouw en zijn wettige zoon bij hem op Elba te krijgen. Daarom stelde hij alles in het werk om te voorkomen dat het bezoek van Walewska bekend zou worden. En hij zorgde ervoor dat het van korte duur was. De twee hadden een bitterzoete familiereünie, de enige gelegenheid voor Napoleon om kennis te maken met het liefdeskind dat hij en Marie hadden voortgebracht. Na een verblijf van minder dan twee dagen waren moeder en kind verdwenen.
De geliefden hadden hun laatste ontmoetingen in 1815. In maart van dat jaar ontsnapte Napoleon uit de gevangenis op zijn eiland, landde in Zuid-Frankrijk en marcheerde triomfantelijk naar Parijs om de macht te heroveren. Zijn korte intermezzo van politiek succes werd verbrijzeld in de slag bij Waterloo in juni 1815. En in deze dramatische en droevige momenten ontmoette Marie de Franse leider nog twee keer. De twee ontmoetten elkaar vlak voor Napoleon naar Waterloo vertrok, en hij ontmoette haar en Alexander enkele dagen na zijn nederlaag. Bij de tweede ontmoeting spraken ze een uur lang onder vier ogen en hadden ze een laatste omhelzing. In de film Conquest zien we een ontmoeting tussen Marie en Napoleon in de haven van Rochefort. Hij staat op het punt aan boord te gaan van het Britse marineschip dat hem naar zijn laatste ballingsoord zal brengen, het eiland St. Helena in de uithoeken van de Zuid-Atlantische Oceaan. Zij spoort hem aan te ontsnappen en biedt hem hulp aan. Hij weigert dapper. De scène is emotioneel aangrijpend. En het is pure fictie.
De glamoureuze Poolse edelvrouw, bijna tien jaar nadat ze het oog van Napoleon had getrokken nog steeds mooi, had een kort en tragisch tweede huwelijk. Haar eerste echtgenoot, de oudere graaf, stierf in januari 1815. Nadat Napoleon in ballingschap was gegaan naar de Zuid-Atlantische oceaan, werd Marie verliefd op generaal Philippe Ornano, een vooraanstaand officier in het Napoleontische leger die zij al enkele jaren kende. Ironisch genoeg was hij ook de neef van Napoleon. Uit hun huwelijk werd Marie’s derde kind geboren, een zoon die ze Rodolphe noemde. Tegen die tijd had ze echter een zeer zwakke gezondheid. De druk van de zwangerschap verzwakte haar nog meer, en zij stierf in Parijs op 11 december 1817, nauwelijks twee jaar na haar huwelijk. Volgens haar wens werd ze in Polen begraven, maar haar hart werd verwijderd en bijgezet op een begraafplaats in Frankrijk.
Marie Walewska’s liefdesaffaire met Napoleon bracht niet de politieke doelen die de patriottische gravin had nagestreefd. Polen bleef verdeeld en onder buitenlandse controle tot de nasleep van de Eerste Wereldoorlog. Maar het kind dat uit hun relatie voortkwam, maakte een grote carrière. Alexander Walewski vocht in de Poolse opstand van 1830 tegen de Russische overheersing, werd officier in het Franse Vreemdelingenlegioen en klom op tot de Franse minister van Buitenlandse Zaken onder zijn neef, keizer Napoleon III. Hij stierf in 1868.
Marie’s liefdesaffaire belicht belangrijke kenmerken van Napoleons persoonlijkheid. Uit verslagen van hun momenten samen, in Finckenstein, Wenen, of kortstondig in Elba, blijkt een Napoleon die tot grote tederheid in staat was. Voor veel biografen van Napoleon waren Marie en Josephine de enige vrouwen van wie hij ooit heeft gehouden. Tegelijkertijd weerspiegelde zijn band met haar zijn praktische, zelfs meedogenloze aard. De Polen die zij liefhad, en wier fortuin haar voor het eerst in Napoleons armen had gebracht, vonden geen hulp bij haar machtige vriend.
bronnen:
Barnett, Correlli. Bonaparte. Londen: George Allen & Unwin, 1978.
Cronin, Vincent. Napoleon: An Intimate Biography. NY: William Morrow, 1972.
Delderfield, R.F. Napoleon in Love. NY: Simon and Schuster, 1959.
Sutherland, Christine. Marie Walewska: Napoleon’s Grote Liefde. Parijs: Vendome, 1979.
suggested reading:
Bernard, J.F. Talleyrand: A Biography. NY: Putnam, 1973.
Bierman, John. Napoleon III en zijn Carnavalsrijk. NY: St. Martin’s Press, 1988.
Normington, Susan. Napoleon’s Children. Dover, NH: Alan Sutton, 1993.
Stacton, David. De Bonapartes. NY: Simon and Schuster, 1966.
gerelateerde media:
Conquest (112 min. film), met in de hoofdrollen Charles Boyer en Greta Garbo , geregisseerd door Clarence Brown, Metro-Goldwyn-Mayer, 1937.
Neil M. Heyman , hoogleraar geschiedenis, San Diego State University, San Diego, California