Claim: Een effectieve remedie tegen wratten is om iemand ze van je te laten “kopen”.
Exemplaar:
Of wratten van iemand afkrijgen door een speciaal hout te gebruiken dat sourtree heet, of een hout dat ze moeten bewerken terwijl ze een bijbelvers opzeggen of iets dergelijks?
Origins: Drie van de vier mensen krijgen ooit in hun leven een wrat, waarmee wratten na acne de meest voorkomende dermatologische klacht zijn. Kinderen en jongvolwassenen zijn gevoeliger voor het ontstaan van deze bobbelige gezwellen dan volwassenen, maar iedereen kan ze op elk moment in zijn of
haar leven oplopen. Ze zijn het tovermiddel bij uitstek, omdat ze zonder waarschuwing uitlopen en meestal binnen een jaar weer verdwijnen. Toch is er geen magie (kwaad of anderszins) aan hun komst – ze zijn het resultaat van een virus.
Wratten zijn goedaardige huidtumoren die worden veroorzaakt door humane papilloma-virussen, ziektekiemen die de huid binnendringen via snijwonden of schrammen en cellen veroorzaken die zich snel vermenigvuldigen. Ze zijn licht besmettelijk en kunnen door aanraking naar andere delen van het lichaam worden verspreid en op dezelfde manier aan anderen worden doorgegeven. De meeste wratten verdwijnen zonder behandeling, omdat het immuunsysteem van het lichaam het virus uiteindelijk overwint.
(Papilloma-virussen, waarvan lang werd gedacht dat ze alleen goedaardige besmettingen zoals wratten veroorzaakten, zijn onlangs betrokken geraakt bij een tiental ernstige ziekten, waaronder genitale wratten, en kanker van de maag, baarmoederhals, blaas, keel, mond, maag, prostaat, en huid. Hun functie – wat ze veroorzaakt of in gang zet – is nog niet begrepen.)
Wij verlichte mensen van deze tijd piekeren niet langer over de plotselinge verschijning van wratten op een verder gezond individu, noch brengen wij hun verdwijning in verband met geheimzinnige procedures die door de getroffenen worden ondergaan. Voor onze voorouders waren wratten echter een groot mysterie: ze verschenen uit het niets en gingen zonder aanwijsbare reden weer terug naar waar ze vandaan kwamen. Daarom ontwikkelden zij overleveringen om te verklaren waar de wratten vandaan kwamen en rituelen om de getroffenen ervan te bevrijden.
Omdat in die lang vervlogen dagen niemand iets van virussen wist, ontstonden er volksgeloven om de plotselinge verschijning van wratten op gezonde mensen te verklaren. Een kind dat een van deze wratten op zijn handen had, zou een pad hebben aangeraakt, die een van zijn wratten aan de nietsvermoedende jongen zou hebben doorgegeven. Of hij zou zijn handen hebben gewassen in water dat was gebruikt om eieren te koken.
Maar als mensen al een beetje nieuwsgierig waren naar de oorsprong van wratten, dan waren ze geobsedeerd om er vanaf te komen, en zo ontstonden talrijke rituelen en merkwaardige gebruiken die wratten moesten genezen. Volgens een bepaalde opvatting zou men door een wrat in te wrijven met een peul bonen
en deze peul vervolgens in het geheim te begraven, van de beestjes afkomen – naarmate de peul in de grond wegrotte, zou de wrat ook verdwijnen. Een ander geloof dicteerde dat dezelfde formule werd gevolgd, maar dat in plaats van de peul een stukje vlierhout werd gebruikt. (Elke boom, struik of plant zou geneeskrachtige of preventieve eigenschappen hebben. Van vlier werd gezegd dat het beschermde tegen ziekten en deze genas, net zoals van hulst werd verondersteld dat het bliksem en heksen afweerde, en van eik dat het iemand behoedde voor feeën.)
Diegenen die van een beetje meer gore in hun kuren hielden, konden de kop van een paling afhakken, het bloed van de afgehakte kop op de wratten druppelen, en de palingkop vervolgens begraven. Mensen die geen zin hadden in het onthoofden van zeevruchten, konden de wrat insmeren met een stuk rundvlees en vervolgens het vlees begraven. Nogmaals, als deze voorwerpen wegrotten in de grond, zou de wrat zelf wegrotten tot hij niet meer bestond.
Ook uit het gruwelijke bestand kwam de gewoonte om de getroffene een levende pad in een zak om zijn nek te laten dragen tot het beestje stierf. Een mildere versie van dit ritueel hield in dat de wratdrager een poot van een pad bij zich droeg totdat de wrat weer in het niets verdwenen was.
Degenen die meer opofferingsgezind waren, konden hun wratten insmeren met een slak of een kikker en het beestje vervolgens op een doorn spietsen. Naarmate het diertje verschrompelde in de zon, zou ook de wrat verschrompeld zijn.
Niet voor alle wratkuren hoefde iets begraven of gedood te worden. Wratten konden ook worden verkocht, weggegooid, gegeven of weggespoeld. Men gaf wratten aan de doden op een van de volgende drie manieren: wrijven over de aangetaste plek terwijl men een begrafenisstoet voorbij zag gaan, een steen achter de lijkwagen gooien, of modder van de laarzen van de rouwenden op de laesie smeren. Elk van de drie handelingen moest vergezeld gaan van een speciaal gezang, rijm of vloek, zoals “Moge deze wratten en het lijk verdwijnen en nooit meer terugkeren” of “Wrat, wrat, volg het lijk.”
Degenen die geen lijk hadden om hun kwalen op te wensen, konden proberen hun wratten door te geven aan de ongewensten door stiekem hun bulten tegen bekende overspeligen te wrijven die buitenechtelijke kinderen hadden verwekt.
Wratten konden ook worden verkocht; het enige wat nodig was, was een koper die bereid was ze aan te nemen. De prijs was niet van belang: die kon groot of klein zijn, maar wat telde was de koophandeling. Het bijgelovige geloof dat kwalen kunnen worden verkocht is niet beperkt tot wratten: hoesten, verkoudheid en extra kilo’s zouden ook op die manier kunnen worden weggedaan. Sterker nog, zelfs een zieke zelf kan worden verkocht:
Verzameld in 1988 van een 68-jarige vrouw in Oost-Londen:
Toen ik dertien was, was ik erg ziek en ze dachten dat ik dood zou gaan, dus verkocht mijn moeder me voor een penny aan een buurvrouw en na een jaar kocht ze me weer terug. Dat was om de boze geesten in verwarring te brengen, zodat ze me niet te pakken zouden krijgen.
Wratten die weggegooid moesten worden, werden eerst ingewreven met kikkererwten, kiezelstenen of tarwekorrels, die vervolgens in kleine bundeltjes werden samengebonden en naar kruispunten werden vervoerd. De besmette voorwerpen werden dan in alle richtingen gegooid, waarbij de persoon die de worp deed ervoor moest zorgen niet te zien waar ze terechtkwamen, met de gedachte dat degene die deze voorwerpen oppakte de wratten op zich overgedragen zou krijgen.
Het wegwassen van wratten hield in dat men ze baadde met vloeistoffen waarvan men dacht dat ze speciale eigenschappen hadden, zoals water dat men opving uit een holte in een boomstronk, wijwater, of het bloed van dieren zoals palingen, katten, varkens en mollen. Er kon ook iedere morgen op gespuugd worden.
Maar dat was nog niet het einde. Wratten konden omwikkeld worden met een paardenhaar of een zijden draad. Of er kon negen keer op geblazen worden in het licht van een volle maan. Of degene met de wratten kon drie nachten achtereen om klokslag middernacht gezichten trekken in een spiegel.
Elk van deze bijgeloven had zijn aanhangers. Omdat wratten even mysterieus verdwenen als ze gekomen waren, viel hun vertrek vaak samen met “genezingspogingen”. Voordat men begreep dat virussen dergelijke gezwellen veroorzaakten, was het logisch om de nederlaag van een wrat toe te schrijven aan een of andere krankzinnige daad die onlangs was verricht, zelfs als die gepaard ging met begraven vlees of onthoofde palingen.
Wij van modernere tijden hebben onze palingen achter ons gelaten en vertrouwen op de tijd om voor de meeste wratten te zorgen. Voor de hardnekkige wratten die de kalender niet kan wegwerken, gebruiken we verschillende chirurgische en medicinale methoden om er vanaf te komen. Schrapen, bevriezen, elektrocauterisatie en CO2 laser zijn effectief tegen de wratten, waarbij laserverwijdering de meest precieze methode is en mogelijk ook de methode die het meest in verband wordt gebracht met een lager herhalingspercentage dan andere methoden. Wie op zoek is naar een low-tech en effectieve methode kan proberen de wrat af te plakken met ducttape. Hoe gek deze methode ook klinkt, ze blijkt in een verrassend aantal gevallen te werken. Een studie uit 2007 over hetzelfde onderwerp trok deze bevindingen in twijfel – duct tape bleek slechts in 21% van de onderzochte gevallen te hebben geholpen bij de behandeling van wratten, een resultaat dat vergelijkbaar is met het afdekken van wratten met conventioneel “moleskin”, een katoenen verband dat al hondenjaren wordt gebruikt. In die tweede test van de doeltreffendheid werd echter doorzichtige duct tape gebruikt, in plaats van de grijze rubberachtige soort die in de studie van 2002 werd gebruikt, een verschil dat de tegengestelde resultaten zou kunnen verklaren.
Barbara “still beats rubbing them with a frog, though” Mikkelson
Last bijgewerkt: 18 maart 2007
Bronnen:
Dobson, Roger. “Het gewone virus dat kan doden.”
The Independent. 12 juli 2001 (Features; p. 8).
Edwards Stacey, Jean. “Wratten – Lelijk, ja, maar zelden gevaarlijk.”
The Ottawa Citizen. 18 april 2000 (p. C3). Johnson, Carla. “Studie werpt twijfel over Duct Tape Wrat Cure.”
Associated Press. 19 maart 2007. Miller, Karl. “Duct Tape Effectiever dan Cryotherapie voor Wratten.”
American Family Physician. Februari 2003. Opie, Iona en Moira Tatem. A Woordenboek van bijgeloof.
Oxford: Oxford University Press, 1989. ISBN 0-19-282-916-5. Pickering, David. Dictionary of Superstitions.
Londen: Cassell, 1995. ISBN 0-304-345350.