De castorboonteek (Ixodes ricinus), ook wel schapenteek of hertenteek genoemd, is een spinachtige uit de mijtenfamilie (dus geen insect) die bij steeds meer mensen in Noord-Europa bekend is geworden doordat de winters steeds milder zijn geworden. Hij leeft door bloed te zuigen bij dieren en vogels (en ook bij mensen) en is berucht om zijn vermogen om een aantal ziekten te verspreiden, waarvan borreliose/ziekte van Lyme de bekendste is. Dit is een ziekte die wordt veroorzaakt door de Borrelia burgdorferi-bacterie, die de castorboonteek als gastheer gebruikt. Het is de meest voorkomende van de zogenaamde door vectoren overgebrachte ziekten in Europa, en wordt gekenmerkt door verschillende stadia.
De meeste mensen die door een teek zijn gebeten of een teek hebben gezien, zullen een volwassen castorboonteek hebben gezien met zijn karakteristieke kleine zwarte kop en een groot blauwgrijs achterlijf dat gevuld is met bloed. Als de teek ongemoeid wordt gelaten terwijl ze bloed zuigt, zal ze uiteindelijk haar greep op de gastheer loslaten en zich ingraven in de grond, waar het vrouwtje haar eitjes zal leggen. Wanneer deze uitkomen, vinden de kleine tekenlarven, die ongeveer een millimeter groot zijn, een gastheer en blijven een paar dagen aan de teek vastzitten om bloed te zuigen voordat ze op de grond vallen. In de loop van de daaropvolgende maanden veranderen ze in nimfen die zich dan aan een nieuwe gastheer proberen te hechten. Zodra de nimf bloed heeft gezogen, begint ze uit te groeien tot een volwassen teek. Zowel de larven als de nimfen kunnen bloed zuigen bij de mens, maar ze zijn moeilijker op te sporen door hun kleine formaat en omdat ze er snel afvallen, bijvoorbeeld als de gastheer zich krabt. Niettemin wordt aangenomen dat tekennimfen, en niet de volwassen teek, verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de infecties met Borrelia (!).
De Borrelia-bacterie kan alleen van de teek op dieren/mensen overgaan, en het kan tot een maand duren voordat de ziekteverschijnselen merkbaar worden. De Borrelia bacterie werd pas in 1982 ontdekt, terwijl de ziekte zelf, Lyme borreliose/Lyme disease, in het midden van de jaren 70 werd beschreven toen er een cluster van kinderen was die acute gewrichtsontsteking (artritis) hadden ontwikkeld in de stad Lyme in Connecticut, USA. Gewrichtspijn als gevolg van infectie in de gewrichten is een van de eerste symptomen van de ziekte.
De ziekte van Lyme kan worden ingedeeld in drie stadia: vroeg gelokaliseerd, vroeg verspreid en laat verspreid.
De vroeg gelokaliseerde ziekte wordt gekenmerkt door een kenmerkende huiduitslag die bekend staat als erythema migrans en die zichtbaar is als een rode ring rond de beet zelf. Niet iedereen die gebeten is, krijgt deze uitslag, terwijl sommige mensen ze op meerdere plaatsen op hun lichaam kunnen hebben. Koorts, verminderde algemene conditie en hoofdpijn zijn andere symptomen die in de beginfase optreden. Als de ziekte onbehandeld blijft, kan zij overgaan in de zogenaamde vroege gedissemineerde fase, waarin talrijke organen door ontstekingsveranderingen kunnen worden aangetast. Het vaakst aangetast zijn het zenuwstelsel en het hart, hoewel er aanzienlijke variaties zijn. Wanneer de pijnen/symptomen langer dan een jaar aanhouden, spreekt men van een late gedissemineerde ziekte, die vooral gekenmerkt wordt door symptomen van het zenuwstelsel zoals vermoeidheid, depressie en verlamming, maar ook gewrichtspijn.
Deze meer chronische vorm heeft de laatste jaren meer aandacht gekregen, en er wordt momenteel veel onderzoek op dit gebied verricht.
De diagnose wordt meestal gesteld op basis van een bloedonderzoek, maar in sommige gevallen zijn monsters van het beenmerg of van een van de ontstoken gewrichten nodig om een diagnose te kunnen stellen. De behandeling bestaat uit antibiotica, hoewel zowel type als duur onderwerp van discussie zijn. Aangezien de castorboonteek ook een potentiële drager van andere soorten bacteriën is, wordt over het algemeen een breder spectrum antibiotica zoals doxycycline of amoxicilline aanbevolen. De behandeling moet niettemin worden ingesteld en gecontroleerd door een arts zodra de diagnose is bevestigd.