Abdoulaye Wade

Abdoulaye Wade, (ur. 29 maja 1926 r., Kébémer, Senegal), prawnik i profesor, który był prezydentem Senegalu w latach 2000-2012.

Wade kształcił się zarówno w Senegalu, jak i we Francji, otrzymując tytuł doktora prawa i ekonomii na Sorbonie (obecnie część Uniwersytetów Paryskich I-XIII) w 1970 roku. Przez kilka lat praktykował prawo we Francji, a następnie wrócił do Senegalu, gdzie został profesorem, a później dziekanem prawa i ekonomii na Uniwersytecie w Dakarze.

W 1974 roku Wade założył Senegalską Partię Demokratyczną (Parti Démocratique Sénégalais; PDS) jako partię opozycyjną wobec Senegalskiej Unii Postępowej (Union Progressiste Sénégalaise; UPS) prezydenta Léopolda Senghora, która po 1976 roku była znana jako Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste; PS). PDS stała się centrum rodzącego się ruchu opozycyjnego w kraju, a dzięki niej Wade zdobył miejsce w Zgromadzeniu Narodowym w 1978 roku. W tym samym roku wystartował przeciwko Senghorowi w wyborach prezydenckich, co było pierwszą z jego czterech nieudanych prób ubiegania się o prezydenturę. Drugą kandydaturę złożył w 1983 roku, przeciwko następcy Senghora, Abdou Dioufowi, który zastąpił starszego męża stanu, gdy ten ustąpił z urzędu prezydenta w 1981 roku. Trzecia kandydatura Wade’a, również przeciwko Dioufowi, miała miejsce podczas burzliwych wyborów w 1988 roku. Kilka partii opozycyjnych, w tym PDS Wade’a, wysunęło zarzuty powszechnego oszustwa w sposobie przeprowadzenia wyborów. Doszło do poważnych niepokojów społecznych, w odpowiedzi na które rząd ogłosił stan wyjątkowy. Po wyborach Wade trafił do więzienia, ale został ułaskawiony i w ramach pojednawczego gestu Diouf zaproponował mu stanowisko w rządzie. Wade przyjął ofertę i przez półtora roku pełnił funkcję ministra stanu, po czym podał się do dymisji z powodu różnic w poglądach na politykę Dioufa. Jego czwarta nieudana kandydatura miała miejsce w wyborach prezydenckich w 1993 roku. Jeszcze w tym samym roku Wade został aresztowany i oskarżony o współudział w zabójstwie Babacara Sèye, pierwszego wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego. W następnym roku został aresztowany i oskarżony o podżeganie do zamieszek, które miały miejsce podczas antyrządowej demonstracji; oba zarzuty zostały oddalone.

Po negocjacjach z rządem, w 1995 r. Wade ponownie dołączył do gabinetu Dioufa, ale zrezygnował w 1998 r., aby przygotować piątą kandydaturę na prezydenta. W wyborach prezydenckich w 2000 r. Wade zajął drugie miejsce za Dioufem, ale ponieważ żaden z kandydatów nie otrzymał większości głosów, doszło do drugiej tury wyborów. Wade uzyskał w nich przytłaczającą większość głosów, a Diouf łaskawie się poddał. Nastąpiło pokojowe i demokratyczne przekazanie władzy, a Wade został pierwszym prezydentem spoza PS od czasu uzyskania przez Senegal niepodległości w 1960 r.

Zwycięstwo prezydenckie Wade’a w 2000 r. nastąpiło w czasie, gdy Senegalczycy byli coraz bardziej niezadowoleni z rządu kierowanego przez PS. Wykorzystując te nastroje, Wade uzyskał poparcie koalicji partii opozycyjnych pod hasłem „Sopi” (wolof: „zmiana”). W wyborach parlamentarnych w 2001 r. koalicja Wade’a odniosła zdecydowane zwycięstwo, po raz pierwszy od uzyskania niepodległości PS nie posiadała większości miejsc w Zgromadzeniu Narodowym. Przed wyborami Wade promował nową konstytucję, która w styczniu 2001 r. została przytłaczającą większością głosów przyjęta przez wyborców. Zgodnie z nową konstytucją, kadencja prezydenta została skrócona z siedmiu do pięciu lat, skuteczne w 2007 roku.

Wsparcie Wade’a w PDS było zagrożone w 2005 roku przez rosnący rozdźwięk między nim a jego byłym premierem, Idrissa Seck, który był uważany przez wielu za prawdopodobnego następcę Wade’a. Wade zdymisjonował Secka w 2004 roku, powołując się na jego niezdolność do utworzenia rządu koalicyjnego, ale Seck i jego zwolennicy twierdzili, że stało się tak, ponieważ stanowił on wyzwanie dla przywództwa Wade’a. Pomimo tej kwestii, Wade został ponownie wybrany na prezydenta w 2007 roku, z łatwością pokonując Secka i kilku innych kandydatów. W następnym roku, w kontrowersyjnym posunięciu, kadencja prezydencka została przedłużona i po raz kolejny ustalona na siedem lat, aby wejść w życie w 2012 r.

Druga kadencja Wade’a widziała erozję jego popularnego poparcia w kraju, ponieważ wielu było rozczarowanych brakiem postępu w radzeniu sobie z problemami infrastrukturalnymi, takimi jak niedobory energii elektrycznej i rosnące koszty utrzymania. Wade spotkał się również z krytyką za decyzję o zamówieniu ogromnego posągu, który został odsłonięty podczas obchodów 50. rocznicy niepodległości Senegalu w kwietniu 2010 roku. Wykonany z brązu posąg o wysokości 164 stóp (50 metrów) wzbudził wiele kontrowersji, a najczęstsze zarzuty dotyczyły półnagich postaci, kosztu posągu wynoszącego 27 milionów dolarów oraz twierdzenia Wade’a, że powinien być w stanie zabrać dla siebie około jednej trzeciej dochodów generowanych przez odwiedzających posąg, ponieważ stworzenie go było jego pomysłem.

W czerwcu 2011 roku Wade ściągnął na siebie więcej krytyki za propozycje poprawek do konstytucji, które miały bezpośredni wpływ na urząd prezydenta. W przypadku wyborów prezydenckich, Wade zaproponował, aby procent konieczny do uniknięcia rundy wyborczej został zmieniony z 50 na 25 procent. Propozycja ta wywołała takie protesty, że Wade wycofał ją 23 czerwca. Inna propozycja – stworzenie wybieralnego stanowiska wiceprezydenta i umożliwienie kandydatom na prezydenta i wiceprezydenta startu z tego samego mandatu – również została odrzucona. Niektórzy uważali, że ta ostatnia propozycja miała na celu zapewnienie synowi Wade’a, Karimowi, pozycji następcy. Być może największym źródłem kontrowersji był fakt, że Wade zamierzał wystartować w wyborach w 2012 roku, ponieważ konstytucja z 2001 roku ograniczała prezydentów do dwóch kadencji. Wade argumentował, że limit dwóch kadencji nie powinien być stosowany z mocą wsteczną i obejmować jego pierwszej kadencji, która rozpoczęła się w 2000 roku. Rada Konstytucyjna kraju zgodziła się z nim, orzekając pod koniec stycznia 2012 roku, że jego kandydatura na trzecią kadencję jest ważna. Wiadomość o decyzji Rady przyciągnęła wielu krytyków, zarówno w kraju, jak i za granicą, i wywołała duże demonstracje.

Niezrażony, Wade wystartował w wyborach prezydenckich 26 lutego 2012 roku. Wśród kilkunastu kandydatów otrzymał najwięcej głosów, zdobywając prawie 35%. Tuż za nim uplasował się były premier Macky Sall, który zdobył prawie 27 procent. Ponieważ Wade nie osiągnął progu 50 procent, aby uniknąć drugiej tury głosowania, 25 marca odbyła się druga tura wyborów pomiędzy Wade i Sall. Wczesne wyniki wskazywały na zdecydowane zwycięstwo Sall, a Wade przyznał się do porażki jeszcze tego samego wieczoru. Wyniki opublikowane w kolejnych dniach pokazały, że Wade uzyskał jedynie około 34% głosów, podczas gdy Sall zdobył około 66%. Wade ustąpił z urzędu 2 kwietnia 2012 r.

.