Żydzi w Izraelu i na całym świecie obchodzą hebrajski nowy rok, Rosz Haszana (hebr. „głowa roku”), 5778 w kalendarzu, święto, które według ortodoksji upamiętnia stworzenie Adama i Ewy, a dla laików oznacza początek roku gospodarczego i cyklu rolniczego. Święto rozpoczęło się w środę 20 września, wraz ze wzejściem pierwszej gwiazdy, a kończy się w piątek 22 września przed zachodem słońca. Na przestrzeni wieków i w zależności od miejsca, sposób świętowania Rosz Haszany różnił się pod względem rytuałów i potraw, ale tradycją pozostało życzenie, aby nadchodzący rok był słodki, dlatego na żydowskich stołach zazwyczaj pojawiają się potrawy takie jak daktyle, jabłka i granaty z miodem.
Obchody trwają dwa dni, co jest częścią tradycji zapoczątkowanej w diasporze, kiedy to początek nowiu księżyca był nieznany i dyktowany przez najwyższe władze w Jerozolimie. Zgodnie z tradycją żydowską, święto Nowego Roku upamiętnia zakończenie procesu tworzenia wszechświata i przyjęcie boskiego zwierzchnictwa nad światem. Rosz Haszana rozpoczyna miesiąc Tiszrej, czas podsumowań i planów na nadchodzący rok. Pierwszy dzień tego miesiąca rozpoczyna dziesięciodniowy okres znany jako Aseret lemei Teshuva, który jest czasem duchowego samobadania i skruchy, a kończy się Jom Kippur, Dniem Pojednania, 29 września.
Okres pomiędzy Rosz Haszana a Jom Kippur znany jest jako Dziesięć Dni Pokuty. W jego trakcie ludzie mają okazję odpokutować za swoje grzechy.
Żyd dmucha w szofar podczas obchodów Rosz HaSzana.| Foto: Ariel Schalit / AP Photo
„Rosz HaSzana chce doprowadzić człowieka do ostatecznej odpowiedzialności przed Stwórcą. Dzień Sądu Ostatecznego potwierdza ludzką indywidualność. Każda istota przyjmuje przed Bogiem pełnię Jego osoby. Masa anonimowa i absorbująca jest rozcieńczana. KaIdy człowiek uzyskuje swoją najwyIszą hierarchię, absolutną, jako cel sam w sobie, w kontekście nieskończonego wszechświata, który dąIy do jego uniewaInienia. Różnice w klasach społecznych powodują, że jedni się podnoszą, a inni popadają w depresję”, mówi madrycka gmina żydowska.
„Rosz Haszana przywraca każdemu człowiekowi jego niezbędność, jego wyjątkowość, a zatem i jego odpowiedzialność. Wyrok pomaga nam zastanowić się i dokonać duchowego bilansu, przeanalizować i zobaczyć, co można poprawić, gdzie kurs można zmodyfikować i odnowić”, zauważyła madrycka instytucja hebrajska.
Pielgrzymi ortodoksyjni Żydzi modlą się przy grobowcu rabina Nachmana z Breslov, na Ukrainie, podczas święta Rosz ha-Szana. | Zdjęcie: Valentyn Ogirenko/ Reuters
Rosh Hashanah tradycje
Podczas dwudniowych obchodów hebrajskiego Nowego Roku, przestrzegający prawa Żydzi uczestniczą w długich nabożeństwach synagogalnych i recytują specjalne modlitwy i pieśni liturgiczne, które pochodzą sprzed wieków. Wersje modlitw i pieśni liturgicznych różnią się nieznacznie w zależności od grupy etnicznej.
Szofar, prosty, prymitywny instrument wykonany z baraniego rogu, jest grany jako część tej uroczystości, upamiętniając barana, którego Abraham złożył w ofierze w miejsce swego syna Izaaka. Szofar jest grany podczas porannej modlitwy, a jego celem jest symbolizowanie suwerenności Boga nad światem, przypominanie Żydom o przekazaniu przykazań na górze Synaj, przypominanie o oddaniu Bogu wyznawanym przez Abrahama i Izaaka, zachęcanie ludzi do pokuty i wreszcie zapowiadanie dnia sądu i przyjścia Mesjasza – czytamy na stronie Israel Tourism.
Podczas Rosz Haszana, znanego również jako Jom Hadin (Dzień Sądu), wita się wyrażeniem „Szanah Towa”, które oznacza życzenie, aby nadchodzący rok był pomyślny, i błogosławi się słowami „Leshanah tovah tikatev vetejatem”, co oznacza „Obyś był zapisany i zapieczętowany na dobry rok”.
Jabłka pieczone z miodem. | Zdjęcie: Matthew Mead / AP Photo
Podczas kolacji Rosz Haszana zwyczajowo spożywa się jabłko maczane w miodzie, ponieważ owoc ten symbolizuje grzech egoizmu i jest maczany w miodzie, aby go złagodzić. Zwyczajowo spożywa się również inne słodycze, które mają symbolizować słodki nowy rok, a także granaty, jako symbol roku obfitości, oraz rybie głowy, jako symbol chęci pójścia naprzód, wraz z innymi symbolicznymi pokarmami.
W czasie wieczoru tych dni świętowania zwyczajowo chodzi się nad rzekę, jezioro lub inny otwarty zbiornik wodny, aby wytrząsnąć kieszenie i symbolicznie wrzucić swoje grzechy do wody.