Effectiveness of Low Dose Aripiprazole as Monotherapyon Obsessive Compulsive Disorder and Tic DisorderComorbidity: A Case Reports

Abstract

Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych u dzieci (OCD) obejmuje terapię poznawczo-behawioralną, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny lub kombinację tych metod. W przypadkach opornych na leczenie, atypowe leki przeciwpsychotyczne mogą być stosowane jako uzupełnienie innych strategii interwencyjnych. Jednak skuteczność atypowych leków przeciwpsychotycznych w leczeniu OCD bez innych interwencji nie jest dobrze poznana. Opisano przypadek nastolatka z rozpoznaniem OCD i zaburzeń tikowych, u którego objawy OCD i tikowe całkowicie ustąpiły po zastosowaniu Aripiprazolu w małej dawce jako pojedynczej terapii.

Wstęp

Dzieciowe zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (Obsessive-Compulsive Disorder, OCD) jest powszechnym i wyniszczającym zaburzeniem, które może powodować znaczne upośledzenie funkcjonowania akademickiego, społecznego i rodzinnego. Zespół Tourette’a lub zaburzenia rytmiczne mogą występować razem z OCD i to współwystępowanie jest definiowane jako specyficzny podtyp OCD o wczesnym początku, z wysoką częstością występowania u mężczyzn. Pierwsze interwencje linii w leczeniu OCDinclude Cognitive Behavioral Therapy, Selective Serotonin ReuptakeInhibitors, i połączenie obu tych zabiegów . Atypowe leki przeciwpsychotyczne mogą być stosowane jako dodatek do leczenia przeciwdepresyjnego w opornych przypadkach. Aripiprazol, który jest częściowym agonistą dopaminy, może być stosowany zarówno w leczeniu zaburzeń tikowych, jak i wspomaganiu leczenia OCD. Wykazano, że jest on równie skuteczny jak risperidon w leczeniu opornych przypadków OCD współistniejących z zaburzeniami tikowymi. Ze względu na brak działań niepożądanych, Aripiprazol jest lekiem bezpiecznym i dobrze tolerowanym w porównaniu z Risperidonem. Mimo że istnieją doniesienia dotyczące skuteczności aripiprazolu w połączeniu z selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny w opornych przypadkach OCD, skuteczność pojedynczego leczenia aripiprazolem w odniesieniu do objawów OCD nie była wcześniej opisywana. Niniejszy opis przypadku przedstawia 14-letniego chłopca przyjętego do naszej kliniki z rozpoznaniem OCD i zaburzeń tikowych, u którego zarówno objawy OCD, jak i tiki ustąpiły całkowicie po dwóch miesiącach od podania małej dawki aripiprazolu. Ponadto omówione zostaną możliwe mechanizmy działania związane ze skutecznością aripiprazolu w leczeniu OCD.

Przedstawienie przypadku

Pacjent został przyjęty do naszej kliniki ze skargami na tiki wieloruchowe, w tym mruganie, skakanie i dotykanie głowy ręką. Ponadto w badaniu psychiatrycznym stwierdzono łagodne myśli obsesyjne i zachowania kompulsywne, w tym obawy o skrzywdzenie innych ludzi, wątpliwości dotyczące popełnionych czynów i sprawdzanie czynności. Opisał te ruchy oraz myśli i zachowania obsesyjne jako występujące w ciągu ostatniego roku. Przy przyjęciu do szpitala pacjent został poproszony o wypełnienie kwestionariusza Maudsley Obsessive-Compulsive Inventory Questionnaire (MOCIQ). MOCIQ jest używany do badania poziomu i rodzaju objawów obsesyjno-kompulsywnych. Turecka wersja kwestionariusza MOCIQ posiada odpowiednie wartości rzetelności i trafności. Analiza spójności wewnętrznej wykazała, że jego wartość alfa Cronbacha wynosi 0,86. Przy przyjęciu do szpitala MOCIQ wskazywał na łagodne objawy obsesyjne (8 punktów). Przy przyjęciu do szpitala na tiki motoryczne włączono aripiprazol w dawce 5 mg/d. Podczas drugiej wizyty, 40 dni po przyjęciu, zarówno tiki, jak i objawy OCD ustąpiły (MOCIQ=2 podczas drugiej wizyty i MOCIQ=0 podczas trzeciej wizyty 2 miesiące po przyjęciu). Pacjentka jest obserwowana przez 6 miesięcy bez tików i objawów OCD.

Dyskusja

Wysoki związek między OCD i TD, oparty na wspólnej etiologii genetycznej i nakładających się systemach neurokorowych, jest dwukierunkowy, z odsetkiem 20-60% pacjentów z TD spełniających kryteria dla OCD i 20-38% pacjentów z OCD spełniających kryteria dla TD.Modulacja dopaminergiczna jest kluczowym elementem zarówno w tikach ruchowych, jak i wokalnych, ponieważ tradycyjnie leki blokujące dopaminę są pierwszą linią leczenia tików i mają najbardziej przekonujące dowody skuteczności z badań kontrolowanych .

Leki wspomagające są często stosowane w zwykłych warunkach klinicznych jako strategie wspomagające w OCD u dorosłych w przypadku niezadowalającej odpowiedzi na monoterapię SSRI. Maina i wsp. randomizowali 50 dorosłych pacjentów z OCD niereagujących na 16-tygodniowe badanie z SSRI do augmentacji risperidonem i olanzapiną. Obie strategie augmentacji były skuteczne, bez różnic w odsetku osób odpowiadających na leczenie między grupami (50% w grupie risperidonu, 57% w grupie olanzapiny). Selvi i wsp. porównali skuteczność augmentacji risperidonem iaripiprazolem u dorosłych pacjentów z OCD, którzy nie odpowiedzieli na pierwszą monoterapię SSRI. Pięćdziesiąt procent osób otrzymującycharipiprazol w porównaniu z 72,2% osób otrzymujących risperidon spełniło kryteria odpowiedzi po augmentacji. Wreszcie Muscatello i wsp. zbadali skuteczność dodanego aripiprazolu (15mg/dobę) lub placebo u 30 dorosłych z OCD opornym na leczenie, otrzymujących SSRI lub klomipraminę. Wzmocnienie aripiprazolem było lepsze niż placebo w symptomatologii OCD, według Yale Brown Obsessive Compulsive Scale (obsesje i kompulsje), jak również w niektórych funkcjach poznawczych (uwaga-odporność na zakłócenia, funkcjonowanie wykonawcze).

Dowody empiryczne wspierające skuteczność strategii wspomagających u dzieci i młodzieży z OCD są nadal ograniczone do kilku serii przypadków. W naturalistycznym retrospektywnym badaniu dziecięcego OCD, wśród pacjentów, którzy nie odpowiedzieli na monoterapię SSRI, 43 otrzymało leczenie skojarzone z atypowym lekiem przeciwpsychotycznym jako strategię wspomagającą, a 25 z nich (58,1%) można było zaklasyfikować jako osoby, które odpowiedziały na leczenie. Wreszcie, w serii kolejnych przypadków 39 nastolatków z lekooporną postaciąOCD (16 z towarzyszącą TD), 27 pacjentów (59,0%) odpowiedziało na leczenie wspomagające anaripiprazolem. Według naszej wiedzy, do dnia dzisiejszego ukazało się tylko jedno doniesienie na temat skuteczności monoterapii aripiprazolem w leczeniu objawówOCD u dzieci i młodzieży. Dziecko z zespołem Pradera Willego, u którego występowały objawy agresywne i obsesyjne, odniosło korzyść z leczenia małą dawką aripiprazolu. Dalsze badania nad możliwym efektem terapeutycznym aripiprazolu w OCD przyczynią się do dalszego poszerzenia naszej wiedzy na ten temat.

1. Ruscio AM, Stein DJ, Chiu WT, Kessler RC. The epidemiology of obsessivecompulsivedisorder in the National Comorbidity Survey Replication. MolPsychiatry. 2010: 15; 53-63.
2. Pediatric OCD Treatment Study (POTS) Team. Cognitive-behavior therapy,sertraline, and their combination for children and adolescents with obsessivecompulsivedisorder: the Pediatric OCD Treatment Study (POTS) randomizedcontrolled trial. JAMA. 2004: 292: 1969-1976.
3. Masi G, Pfanner C, Brovedani P. Antipsychotic augmentation ofselective serotonin reuptake inhibitors in resistant tic-related obsessivecompulsivedisorderin children and adolescents: a naturalisticcomparativestudy. J Psychiatr Res. 2013; 47: 1007-1012.
4. Hodgson RJ, Rachman S. Obsessional-compulsive complaints. Behav ResTher. 1977; 15: 389-395.
5. Erol N, Savasir I. Maudsley Obsesif Kompulsif Soru Listesi. XXIV. UlusalPsikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara, GATABasımevi. 1988; 107-114.
6. Pauls DL, Alsobrook 2nd JP, Goodman WK, Rasmussen S, Leckman JF. Afamily study of obsessive-compulsive disorder. Am J Psychiatr. 1995; 152:76-84.
7. Coffey BJ, Miguel EC, Biederman J, Baer R, Rauch SL, O’Sullivan RL, et al.Tourette’s disorder with and without obsessive-compulsive disorder in adults:are they different? J Nerv Ment Dis. 1998; 186: 201-206.
8. Lewin AB, Chang S, McCracken J, McQueen M, Piacentini J. Comparisonof clinical features among youth with tic disorder, obsessive-compulsivedisorder (OCD) and both conditions. Psychiatry Res. 2010; 178: 317-322.
9. Du JC, Chiu TF, Lee KM, Wu HL, Yang YC, Hsu SY, et al. Tourette syndromein children: an updated review. Pediatr Neonatol. 2010; 51: 255-264.
10. Maina G, Pessina E, Albert U, Bogetto F. 8-week, single-blind, randomizedtrial comparing risperidone versus olanzapine augmentation of serotoninreuptake inhibitors in treatment resistant obsessive-compulsive disorder. EurNeuropsychopharmacol. 2008; 18: 364-372.
11. Selvi Y, Atli A, Aydin A, Besiroglu L, Ozdemir P, Ozdemir O. The comparisonof aripiprazole and risperidone augmentation in selective serotonin inhibitörrefractory obsessive-compulsive disorder: a single-blind, randomized study.Hum Psychopharmacol. 2011; 26: 51-57.
12. Muscatello MR, Bruno A, Pandolfo G, Mico U, Scimeca G, Romeo VM,et al. Effect of aripiprazole augmentation of serotonin reuptake inhibitorsoror clomipramine in treatment-resistant obsessive-compulsive disorder: adouble-blind, placebo controlled study. J Clin Psychopharmacol. 2011; 31:174-179.
13. Masi G, Millepiedi S, Perugi G, Pfanner C, Berloffa S, Pari C, et al. Anaturalistic retrospective study of pharmacotherapy in pediatric obsessivecompulsivedisorder. CNS Drugs. 2009; 23: 241-252.
14. Masi G, Pfanner C, Millepiedi S, Berloffa S. Aripiprazole augmentation in 39adolescents with treatment refractory obsessive-compulsive disorder. J ClinPsychopharmacol. 2010; 30: 688-693.
15. Akca OF, Yilmaz S. Aripiprazole in the treatment of obsessive compulsivedisorder and aggressive behaviors in a child with Prader Willi Syndrome: Acase report. J Clin Psychopharmacol. 2016; 36: 526-528.