Czy rząd może wymagać od osoby podania powodów przed zgodnym z prawem noszeniem broni w miejscu publicznym? Jeśli tak, to jakie powody musi zaakceptować?
Odpowiedzi na te pytania pozostają nieco niejasne, ale trudno przecenić ich znaczenie. Wymogi licencyjne dotyczące publicznego noszenia broni – zwłaszcza ukrytego – są kluczowe dla regulacji broni w przestrzeni publicznej, co jest prawdopodobnie najważniejszą kwestią we współczesnym prawie i polityce dotyczącej broni. Jako kwestia konstytucyjna, kwestia ta stanowi sedno ostatnich spraw, które uznały lub założyły istnienie prawa do publicznego noszenia broni w celu samoobrony. Z punktu widzenia prawa, niektóre stany rozszerzyły prawo do posiadania i używania broni w miejscach publicznych, liberalizując przepisy o ukrytym noszeniu broni, rozluźniając ograniczenia dotyczące posiadania broni w barach i restauracjach oraz przyjmując ustawy Stand Your Ground.1
Ale niektóre jurysdykcje – w tym ludne stany takie jak Kalifornia, Nowy Jork i New Jersey – wymagają od ubiegających się o pewne rodzaje pozwoleń na noszenie broni w miejscach publicznych wykazania powodu (takiego jak „dobry i istotny powód „2 w Maryland lub „szczególna potrzeba samoobrony „3 w Nowym Jorku) do noszenia broni w miejscach publicznych, zwłaszcza w ukrytych miejscach publicznych. A interes rządu leżący u podstaw tych przepisów jest dość łatwy do zidentyfikowania, ponieważ koszty i korzyści wynikające z używania broni są zupełnie inne w miejscach publicznych niż w domu. Można popierać indywidualne prawo do posiadania i noszenia broni, a nawet popierać rozszerzenie tego prawa na przestrzeń publiczną, jednocześnie nadal uważając, że Druga Poprawka zezwala, by publiczne noszenie broni było konstytucyjnie regulowane bardziej rygorystycznie niż posiadanie broni w domu.
Obrońcy praw do broni zaskarżyli ostatnio te wymagania dotyczące uzasadnionych powodów na gruncie Drugiej Poprawki. Jeśli odniosą sukces, ich skargi mogłyby skutecznie zmusić stany do wydawania publicznych pozwoleń na noszenie broni każdemu, kto nie jest przestępcą, osobą chorą psychicznie lub w inny sposób wykluczoną z zakresu obowiązywania Drugiej Poprawki. W języku prawa o broni, oznaczałoby to konstytucyjne narzucenie systemu „shall issue” dla publicznych licencji na noszenie broni. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć argumenty za i przeciw konstytucyjności ograniczeń dotyczących publicznego noszenia broni.
Skrajne stanowisko utrzymuje, że każdy rodzaj wymogu uzasadnionego powodu jest niekonstytucyjny. Jak ujął to jeden z sędziów sądu okręgowego, „od obywatela nie można wymagać, aby podał 'dobry i istotny powód’, dla którego powinien mieć prawo do korzystania ze swoich praw. Samo istnienie prawa jest wystarczającym powodem „4. Tak sformułowany argument jest mocny retorycznie, ale słaby merytorycznie. Z pewnością nie każdy „powód” jest wystarczająco „dobry”, aby objąć go Drugą Poprawką. Jeśli ktoś złożyłby podanie o pozwolenie na ukryte noszenie broni z wyjaśnieniem: „Muszę nosić broń publicznie, żeby porwać nią samolot”, mało kto pomyślałby, że odmowa wydania pozwolenia narusza jego prawa wynikające z Drugiej Poprawki. Nie jest jasne, dlaczego wynik byłby inny, gdyby niewystarczająca przyczyna została przekazana za pomocą innych dowodów niż jawna deklaracja.
Wynika z tego, że niektóre wymagania dotyczące dobrej przyczyny – lub przynajmniej niektóre wymagania dotyczące „niezłej” przyczyny – są zgodne z konstytucją. Albo, mówiąc inaczej, prawo do posiadania i noszenia broni nie obejmuje prawa do noszenia broni w miejscach publicznych z jakiegokolwiek powodu. Równie jasne jest jednak, że niektóre „przyczyny” posiadania broni są chronione konstytucyjnie, a zatem nie mogą być wykluczone przez wymóg dobrej przyczyny. Jeśli osoba (możemy nazywać ją Bradem) chce mieć broń, ponieważ jest w bezpośrednim niebezpieczeństwie bycia zabitym przez brutalnych przestępców – a sama nie jest przestępcą, nie jest chora psychicznie, ani w inny sposób nie podlega kategorycznym ograniczeniom zatwierdzonym w sprawie District of Columbia v. Heller5 – wtedy jej roszczenie do publicznego noszenia broni mieściłoby się w „głównym” interesie samoobrony.6
Oddzielając te skrajne przypadki, pozostaje wiele trudniejszych pytań. Co jeśli Brad nie jest w niebezpieczeństwie, ale po prostu ma paranoję na punkcie wyimaginowanych zagrożeń? Co jeśli chce mieć broń, aby móc polować na wiewiórki, co jest czynnością ogólnie zgodną z prawem, której konstytucyjny zakres jest jednak niejasny? Co, jeśli jego „zły” powód posiadania broni nie jest prawdopodobne, by kiedykolwiek przejawił się w nielegalnej działalności? Jedną z częściowych odpowiedzi na te pytania jest stwierdzenie, że samoobrona jest zawsze dobrym powodem, i że reżimy licencyjne nie mogą zatem odmówić posiadania broni ludziom, którzy chcą ją publicznie nosić w tym celu. W tym podejściu jest wiele zalet. W końcu Heller określił samoobronę jako „rdzeń” prawa do posiadania i noszenia broni.7 I chociaż Sąd uznał, że potrzeba tego prawa jest „najbardziej dotkliwa” w domu8 , nie ograniczył go w sposób wyraźny. W rzeczywistości, na długo przed Hellerem, sądy uznawały wyjątki od prawa do posiadania broni, dotyczące samoobrony i konieczności9 , nawet dla grup objętych zakazem, takich jak przestępcy.10
Nie oznacza to jednak, że Druga Poprawka wymaga, aby osoba mogła nosić broń w miejscu publicznym – nie mówiąc już o ukrytej broni – za każdym razem, gdy powołuje się na samoobronę. W końcu prawo do samoobrony samo w sobie zazwyczaj wymaga od osoby wykazania czegoś w rodzaju dobrego powodu – na przykład uzasadnionej obawy przed nieuchronną szkodą w wyniku użycia bezprawnej siły. Innymi słowy, istotą prawa do posiadania i noszenia broni jest prawo do posiadania i noszenia broni w celu samoobrony; istotą prawa do posiadania i noszenia broni w celu samoobrony jest samoobrona. I jeśli to podstawowe prawo jest zgodne z wymogiem uzasadnionej przyczyny, to czy prawo do posiadania i noszenia broni w celu samoobrony również nie powinno być? Trudność tego pytania wynika z faktu, że prawo do samoobrony i prawo do posiadania i noszenia broni w tym celu są ze sobą ściśle powiązane, ale nie współzależne. Kiedy osoba kupuje broń w celu samoobrony, zazwyczaj nie wie, czy kiedykolwiek będzie musiała jej użyć w tym celu – na szczęście zdecydowana większość posiadaczy broni nigdy tego nie robi. Ale w świetle Hellera nie może obowiązywać zasada, że tylko ci ludzie, którzy rzeczywiście strzelają z broni w samoobronie, w sposób ważny korzystają ze swoich praw wynikających z Drugiej Poprawki.
Jak prawo powinno traktować nieuniknioną przestrzeń pomiędzy działaniami w uzasadnionej samoobronie a przygotowaniami do tych działań? Czy Druga Poprawka wymaga, by rząd uznał za „dobry powód” uogólnione roszczenie do samoobrony przy braku konkretnego zagrożenia? Jednym ze sposobów ujęcia tej kwestii jest pytanie, jaki poziom ryzyka jest konieczny do „uruchomienia” prawa do publicznego noszenia broni w celach samoobrony. Osoba, która jest w 100% pewna, że stanie w obliczu uzasadnionej potrzeby uzbrojonej samoobrony, z pewnością miałaby „dobry powód”; osoba, która jest w 100% pewna, że nie będzie miała takiej potrzeby, nie miałaby dobrego powodu. (Ta ostatnia osoba prawdopodobnie nadal mogłaby mieć broń w domu i mogłaby mieć jakiś rozpoznawalny interes w publicznym noszeniu broni, ale trudno jest dostrzec, w jaki sposób miałby on być uzasadniony samoobroną). Kiedy ryzyko staje się konstytucyjnie istotne? Dziesięć procent? Jeden procent?
Oczywiście, ludzie często nie mają możliwości precyzyjnego określenia szansy, że staną w obliczu „prawdziwego” zagrożenia. Prawo do samoobrony i wymóg uzasadnionej przyczyny podchodzą do tej niepewności z dwóch różnych punktów widzenia. Prawo do samoobrony dotyczy oceny ryzyka ex post, w tym sensie, że zdarzenie już się wydarzyło, a prawo stara się ustalić, czy działania samoobrońcy były rozsądne i proporcjonalne do zagrożenia. Wymogi dobrej przyczyny robią to samo z perspektywy ex ante, transponując ocenę zagrożenia przed podjęciem działania.
Zapewne, można by argumentować, że racjonalność, proporcjonalność, bliskość i inne elementy „dobrej przyczyny” w samoobronie powinny mieć zastosowanie tylko do działań w samoobronie, a nie do przygotowań do tych działań. Również ten argument ma pewną siłę. Trudno jest ocenić ryzyko z wyprzedzeniem, co jest jednym z powodów, dla których dobrze sprecyzowane wymogi dobrej przyczyny są zazwyczaj bardziej wyrozumiałe niż doktryna samoobrony. Tak więc osoba starająca się o licencję w Maryland musi jedynie wykazać, że „pozwolenie jest konieczne jako uzasadnione zabezpieczenie przed przewidywanym niebezpieczeństwem „11 , a nie wykazać „bezpośrednie lub natychmiastowe niebezpieczeństwo śmierci lub poważnego uszkodzenia ciała „12 konieczne do uzasadnienia działania w samoobronie. Prawdą jest również, że zwykłe przygotowania do samoobrony mogą nigdy nie wiązać się z wyrządzeniem komukolwiek fizycznej krzywdy, więc interes państwa w bezpieczeństwie publicznym jest przypuszczalnie niższy niż w przypadku rzeczywistej konfrontacji. Niemniej jednak, gdy takie przygotowania obejmują publiczne noszenie broni, ryzyko jej niewłaściwego użycia jest niezaprzeczalne. To właśnie to ryzyko, które ograniczenia dobrej przyczyny starają się zminimalizować.
Nie oznacza to, że wymogi dobrej przyczyny są zawsze zgodne z konstytucją, a jedynie to, że kwestionowanie ich powinno koncentrować się na szczegółach ich wdrożenia. Jeśli system zezwoleń na noszenie broni w miejscach publicznych działa jak zakaz, powinien być oceniany jako taki. W przeważającej części jednak to ustawodawcy powinni decydować w tej sprawie. Obecnie, większość z nich wydaje się zmierzać w kierunku złagodzenia ograniczeń. Konstytucja nie ma nic do powiedzenia na temat tego trendu. Ale ma również bardzo niewiele do powiedzenia tym ustawodawcom, którzy zdecydowali się utrzymać podejście „may issue” do publicznego noszenia broni, wraz z towarzyszącymi mu ograniczeniami dotyczącymi uzasadnionych przyczyn. Druga Poprawka jest dziś wystarczająco zajęta, by nie angażować jej w walki, do których nie należy.
* Profesor nadzwyczajny, Duke Law School. Wielkie podziękowania dla Darrella Millera i Chrisa Schroedera za przemyślane komentarze.
1. Te i inne sukcesy polityczne i prawne sprawiają, że trudno uznać za wiarygodną analogię, jaką niektórzy komentatorzy czynią między pozycją współczesnych posiadaczy broni a pozycją czarnych uczniów w latach 50. Zob. Alan Gura, The Second Amendment as a Normal Right, 127 Harv. L. Rev. F. 223 (2014) (porównując rozwój praw do broni po Hellerze do walki o równość rasową po Brown v. Board of Education); David B. Kopel, Does the Second Amendment Protect Firearms Commerce?, 127 Harv. L. Rev. F. 230 (2014) (to samo). Z podobnych powodów niewłaściwe wydaje się powoływanie się na białą segregacjonistyczną politykę „masowego oporu” przy opisywaniu odpowiedzi sądów niższej instancji na District of Columbia v. Heller, 554 U.S. 570 (2008). Porównaj Petition for Writ of Certiorari at 3, Drake v. Jerejian, No. 13-827 (U.S. Jan. 9, 2014) (opisując „masowy opór sądów niższej instancji wobec Hellera”), z Wikipedią, Massive Resistance, http://en.wikipedia.org/wiki/Massive_resistance, zarchiwizowaną pod adresem http://perma.cc/MDQ7-586A (ostatnia wizyta 30 marca 2014 r.) (opisując politykę „masowego oporu” podjętą przez białych segregacjonistów w celu przeciwstawienia się integracji szkolnej).
2. Md. Code Ann., Pub. Safety § 5-306(a)(6)(ii) (West 2014) (wymieniając wśród tych powodów „niezbędne jako uzasadnione środki ostrożności przeciwko przewidywanemu niebezpieczeństwu”).
3. Bando v. Sullivan, 735 N.Y.S.2d 660, 662 (N.Y. App. Div. 2002) (interpretacja wymogu „właściwego powodu” z N.Y. Penal Law § 400.00(2)(f) (McKinney 2013)).
4. Woollard v. Sheridan, 863 F. Supp. 2d 462, 475 (D. Md. 2012), rev’d by Woollard v. Gallagher, 712 F.3d 865 (4th Cir. 2013).
5. 554 U.S. 570, 626-27 (2008) („]othing in our opinion should be taken to cast doubt on longstanding prohibitions on the possession of firearms by felons and the mentally ill, or laws forbidding the carrying of firearms in sensitive places such as schools and government buildings, or laws imposing conditions and qualifications on the commercial sale of arms.”).
6. Id. at 630.
7. Id.
8. Id. at 628.
9. Stan v. Hamdan, 665 N.W.2d 785, 811-12 (Wis. 2003) (stworzenie wyjątku w zakazie noszenia broni palnej dla właściciela sklepu, którego sklep w dzielnicy o wysokiej przestępczości został wielokrotnie obrabowany).
10. United States v. Gomez, 81 F.3d 846, 854 (9th Cir. 1996) (stwierdzenie, że przestępca skazany za posiadanie broni palnej powinien mieć prawo do przedstawienia obrony uzasadniającej).
11. Md. Code Ann., Pub. Safety § 5-306(a)(6)(ii) (West 2014).
12. State v. Faulkner, 483 A.2d 759, 761 (Md. 1984).
12.