- All Timelines
- Events By Date
- Events By Date
- Biographies
- Movements By Name
- Religious Groups
Time Period 1680 -. 1865 Opis Najwcześniejszymi abolicjonistami w Stanach Zjednoczonych byli kwakrzy, którzy zorganizowali pierwsze demonstracje antyniewolnicze w Germantown w Filadelfii w 1688 r. i zakazali niewolnictwa wśród członków z Filadelfii w latach 50-tych XVII wieku. Ewangeliczni chrześcijanie doświadczyli zmiany postaw wobec niewolnictwa podczas Pierwszego i Drugiego Wielkiego Przebudzenia (lata 1730-1770; 1790-1840), kiedy tysiące Amerykanów przeszło religijne nawrócenie. Jednak niektórzy wybitni przebudzeniowcy (np. George Whitefield & Jonathan Edwards) nadal popierali niewolnictwo.Abolicjonizm trwał w XIX wieku, gdy na południu utrzymywało się niewolnictwo. Debaty szalały w latach 1830-1840, gdy filadelfijski pastor i abolicjonista Albert Barnes nie zdołał zmienić poglądów południowych duchownych, którzy nadal publikowali chrześcijańską apologetykę niewolnictwa. Tymczasem kwestie niewolnictwa doprowadziły do rozłamów wśród prezbiterian, baptystów i metodystów. Poprzedzająca wojnę secesyjną i eskalująca ją abolicjonistyczna powieść Harriet Beecher Stowe „Chata wuja Toma” (1852). Przekonywała ona, że miłość chrześcijańska może przezwyciężyć zło niewolnictwa i pomogła przekonać wielu mieszkańców Północy do zajęcia w końcu zdecydowanego stanowiska abolicjonistycznego. Interactive Timeline(s) Social Movements and ReligionRace/Ethnicity and Religion Browse Related Timeline Entries Social Movements and Religion in American HistoryRace/Ethnicity and Religion in American History Narrative Jedno z najwcześniejszych wydarzeń w historii abolicji w Stanach Zjednoczonych miało miejsce jeszcze przed powstaniem państwa. W 1688 r. grupa kwakrów zorganizowała pierwsze demonstracje antyniewolnicze w Germantown w Filadelfii. Większość kolonistów, wśród których było wielu kwakrów, przybyła do nowego świata albo popierając niewolnictwo, albo nie mając w ogóle zdania na ten temat. Założyciel kwakrów George Fox zaczął kwestionować niewolnictwo po podróży na Barbados. Jednak mimo poglądów Foxa wielu kwakrów posiadało niewolników aż do końca XVIII wieku. Dla większości kolonistów zmiana postawy na antyniewolniczą nie nastąpiła aż do połowy XVIII wieku, kiedy to Philadelphia Yearly Meeting zakazało niewolnictwa wśród swoich członków i rozwinęło politykę ekskomunikowania Przyjaciół (inna nazwa kwakrów), którzy posiadali niewolników.Dla ewangelicznych chrześcijan zmiana postawy wobec niewolnictwa rozpoczęła się w następstwie Pierwszego Wielkiego Przebudzenia, które miało miejsce w latach trzydziestych i czterdziestych XVII wieku, kiedy to tysiące Amerykanów przeszło religijne doświadczenie nawrócenia. Jak na ironię, wielu duchownych i przywódców ruchu przebudzeniowego pozostało zwolennikami niewolnictwa, jak George Whitefield i Jonathan Edwards. Jednym z wyjątków był lider ruchu metodystów John Wesley, który otwarcie wypowiadał się przeciwko niewolnictwu, a nawet korespondował z amerykańskimi kwakrami abolicjonistami, takimi jak Anthony Benezet, na temat zła niewolnictwa. Jednak podczas gdy Edwards i Whitefield nie rozwinęli nastrojów abolicjonistycznych, dzięki przebudzeniu w czasie Pierwszego Wielkiego Przebudzenia, wielu innych to zrobiło. Trzema przykładami byli prezbiteriański kaznodzieja z New Jersey Jacob Green, Jonathan Edwards Jr. i Samuel Hopkins (uczeń Jonathana Edwardsa i pastor z Rhode Island). Hopkins był dość otwarty w swoim sprzeciwie wobec niewolnictwa w traktacie A Dialogue Concerning the Slavery of the Africans. Posunął się tak daleko, że zrównał niewolnictwo z jedną z bestii z nowotestamentowej księgi Objawienia. Po rewolucji amerykańskiejPrzekonania religijne, które pojawiły się podczas Pierwszego Wielkiego Przebudzenia, miały zauważalny wpływ na ruch abolicjonistyczny w połowie XVIII wieku. Dyskusja wokół wolności politycznej, swobody i równości podczas rewolucji amerykańskiej wpłynęła również na dyskusję o niewolnictwie. Gdy biali Amerykanie dyskutowali o swojej wolności od brytyjskiej tyranii, wielu z nich było zmuszonych do zastanowienia się nad tyranią systemu niewolniczego na ich własnej ziemi. Podczas wojny i w latach następujących bezpośrednio po niej duchowni, tacy jak Samuel Hopkins, oczekiwali, że niewolnictwo zostanie zniesione w nowym narodzie. Na początku XIX wieku w północnych stanach uchwalono szereg ustaw stopniowo znoszących niewolnictwo, ale system niewolniczy pozostał nienaruszony w stanach południowych. Co więcej, w pierwszych dekadach XIX wieku wiele osób na Północy i w górnej części Południa wierzyło, że niewolnictwo stopniowo samo się skończy. Pod koniec lat dwudziestych XIX wieku byli nawet tacy w Wirginii, którzy rozważali jakąś formę stopniowej emancypacji ze względu na fakt, że niewolnictwo nie było już tak korzystne ekonomicznie w Wirginii jak kilkadziesiąt lat wcześniej. Lata 1830-1840W styczniu 1830 roku do rozmowy włączył się nowy głos w ruchu abolicjonistycznym, młody dziennikarz z Bostonu William Lloyd Garrison, którego do sprawy abolicjonistycznej przyciągnęło duchowe przebudzenie. Garrison zaczął wydawać swoją abolicjonistyczną gazetę The Liberator (założoną w 1831 roku), która była finansowana przez ewangelickich biznesmenów Lewisa i Arthura Tappanów. W przeciwieństwie do poprzednich abolicjonistycznych periodyków, ten wzywał do zaprzestania stopniowej emancypacji poprzez kolonizację, a zamiast tego wzywał do natychmiastowej abolicji i równouprawnienia czarnych. Po części dzięki sukcesowi brytyjskich abolicjonistów pod wodzą Williama Wilberforce’a, którzy położyli kres niewolnictwu w Anglii, więcej amerykańskich abolicjonistów było otwartych na wezwanie Garrisona do natychmiastowej abolicji. Od lat 30. XIX wieku do końca wojny secesyjnej w 1865 roku ruch abolicjonistyczny rozwijał się na Północy. W tych latach ruch ten nie był monolityczny. Wielu jego uczestników nie zgadzało się ze sobą co do metod, przesłania i przynależności politycznej. Niektórzy opowiadali się za natychmiastową abolicją, podczas gdy inni byli bardziej otwarci na proces stopniowy. Niektórzy abolicjoniści, tacy jak pastor i biskup metodystów Gilbert Haven, opowiadali się za równością rasową, podczas gdy inni nienawidzili niewolnictwa, ale mieli rasistowskie poglądy wobec czarnych. Byli abolicjoniści, którzy wierzyli w wykorzystanie systemu politycznego, aby położyć kres niewolnictwu, podczas gdy inni nawoływali do stosowania wyłącznie perswazji moralnej lub kombinacji tych dwóch metod. Abolicjoniści tacy jak Albert Barnes wierzyli, że abolicja musi być argumentowana poprzez wykorzystanie Biblii, aby przeciwstawić się pro-niewolniczemu wykorzystaniu Biblii przez południowych duchownych. Z drugiej strony Garrison uważał, że jeśli Biblia popiera niewolnictwo, to należy ją odrzucić. Wreszcie, abolicjoniści nigdy nie zyskali ogromnego poparcia na Północy z powodu rasistowskich poglądów wyznawanych przez większość ludzi.Pomimo tych wyzwań, religia odegrała rolę w zmianie serc i umysłów wobec niewolnictwa. Tak jak pierwsze wielkie przebudzenie wpłynęło na niektórych ewangelików, by ponownie rozważyli swoje poglądy na niewolnictwo, tak drugie przebudzenie, które pojawiło się w latach 1790-1840, miało wpływ na ewangelików w XIX wieku. Jednym z konwertytów na tę sprawę był duchowny i ewangelista Charles Finney. Finney stał się jednym z najbardziej znanych duchownych w Stanach Zjednoczonych, prowadząc nabożeństwa przebudzenia w całym kraju. Dzięki Finneyowi abolicjoniści zyskali cennego sprzymierzeńca w walce z niewolnictwem. Pod koniec lat 30. i w połowie lat 40. XIX wieku prezbiterianie, baptyści i metodyści podzielili się w kwestii niewolnictwa. Kwestie teologiczne wpłynęły na rozłam wśród prezbiterian między Nową Szkołą a Starą Szkołą, ale niewolnictwo też odegrało pewną rolę. Podział ten nie był równomierny pomiędzy północą i południem, jak to miało miejsce w przypadku rozłamu wśród metodystów i baptystów. Jednak nawet po tych rozłamach północne denominacje nie stały się radykalnymi abolicjonistami, nawet gdy były wolne od swoich południowych braci. Wyznania te wciąż musiały radzić sobie z faktem, że byli ludzie z północy, którzy brzydzili się niewolnictwem, ale nie chcieli walczyć o jego natychmiastowe zniesienie, ani o równe prawa dla Afroamerykanów. Metodyści i prezbiterianie Nowej Szkoły stracili bardziej radykalnych abolicjonistów na rzecz innych wyznań, takich jak kongregacjonaliści i metodyści wesleyańscy. W 1846 roku filadelfijski pastor i abolicjonista Albert Barnes opublikował ważną książkę na temat niewolnictwa i Biblii, zatytułowaną An Inquiry into the Scriptural Views of Slavery. Dla XIX-wiecznych Amerykanów Biblia była miernikiem moralności, polityki i cnót. Począwszy od lat 30. i 40. XIX wieku wielu duchownych z Południa zaczęło publikować apologetykę niewolnictwa i bronić swojego stanowiska za pomocą Biblii. Barnes sprzeciwiał się temu, jak duchowni z Południa wykorzystywali Biblię do obrony niewolnictwa opartego na niewolnictwie na zlecenie, na tle rasowym. Barnes nie przekonał dużych grup ludzi do sprawy abolicjonizmu, ale jego praca dostarczyła biblijnej obrony dla antyniewolnictwa. W latach czterdziestych XIX wieku grupa afroamerykańskich abolicjonistów wkroczyła na scenę narodową. Byli niewolnicy Frederick Douglass, Harriet Tubman i Sojouner Truth przedstawili relacje z pierwszej ręki na temat zła niewolnictwa i sposobów, w jakie instytucja ta odczłowieczyła czarnych. W 1841 roku Douglass wygłosił swoje słynne przemówienie „Czym dla niewolnika jest czwarty lipca”, w którym zaatakował hipokryzję Deklaracji Niepodległości w świetle niewolnictwa. Powołał się nawet na kazania Alberta Barnesa i oskarżył kościół o to, że nie stanął solidarnie przeciwko niewolnictwu i dlatego pozwolił, by niewolnictwo trwało. Dla Barnesa i Douglassa nie było na amerykańskiej ziemi potężniejszego wpływu na kształtowanie moralności niż kościół. Dla obu mężczyzn kościół miał możliwość zjednoczenia się i zniszczenia niewolnictwa poprzez odmowę usankcjonowania go w jakiejkolwiek formie. W 1848 roku inny aspekt ruchu abolicyjnego nabrał kształtu, kiedy to w Seneca Falls, N.Y., rozpoczął się ruch na rzecz praw kobiet. Ruch abolicjonistyczny zapewnił kobietom takim jak Loretta Mott i Elizabeth Cady Stanton narodową platformę. Nauczył je również, jak organizować organizacje reformatorskie i prowadzić rzecznictwo na forum publicznym. Na wiele sposobów umiejętności, które kobiety wykorzystywały w walce abolicjonistycznej, nauczyły je, jak walczyć o prawa kobiet. Lata pięćdziesiąte XIX wiekuWydarzenia z lat pięćdziesiątych XIX wieku wpłynęły na wielu mieszkańców Północy, którzy zastanawiali się nad niewolnictwem, i skłoniły ich do zajęcia stanowiska. Pierwszym wydarzeniem było uchwalenie Kompromisu z 1850 roku. Kalifornia złożyła petycję o przyznanie jej państwowości, ale do tego momentu liczba senatorów z Północy i Południa była równa. Gdyby Kalifornia została przyjęta do Unii jako wolny stan, senatorowie południowi byliby w mniejszości w Senacie Stanów Zjednoczonych. Aby senatorowie południowi zaakceptowali Kalifornię jako stan, osiągnięto kompromis. Częścią kompromisu, która najbardziej niepokoiła mieszkańców Północy, była ustawa o zbiegłych niewolnikach (Fugitive Slave Act). Zgodnie z tym prawem, mieszkańcy Północy byli zobowiązani do pomocy w powrocie zbiegłych niewolników do ich panów na Południu. Czyniło to mieszkańców Północy bezpośrednio odpowiedzialnymi za podtrzymywanie niewolnictwa i zmuszało wielu z nich do wspierania instytucji, którą uważali za złą i niemoralną. Ustawa ta stała się również inspiracją dla najważniejszego dzieła literatury abolicjonistycznej, jakie kiedykolwiek napisano – „Chaty wuja Toma” Harriet Beecher Stowe. Drugie wydarzenie miało miejsce w 1854 roku, kiedy to senator Stephen Douglas przedstawił projekt ustawy o zasiedleniu ziem na zachód od Iowa i Missouri. W projekcie tym argumentował, że terytoria te powinny same decydować, czy chcą być stanami wolnymi, czy niewolniczymi. Uchwalenie ustawy Kansas-Nebraska ustawiło scenę dla wojny domowej, która wybuchła w Kansas pomiędzy siłami zwolenników niewolnictwa i abolicjonistów. Radykalny abolicjonista, John Brown i jego synowie, poprowadzili siły abolicjonistów przeciwko uzbrojonym oddziałom z Missouri. Działania wojenne były tak brutalne, że Kansas stało się znane jako krwawiące Kansas, co okazało się być rozgrzewką przed wojną secesyjną. Następnie w 1857 roku Sąd Najwyższy wydał decyzję w sprawie Dreda Scotta, sprzeciwiając się wolności niewolnika, który o nią wystąpił. Dla wielu ludzi na Północy był to kolejny przypadek, kiedy niewolnictwo rosło w siłę, a nie malało. Wielu mieszkańców Północy zaczęło postrzegać niewolnictwo jako zagrożenie dla eksperymentalnej republiki i swobód białych ludzi, którzy sprzeciwiali się niewolnictwu. Również w 1857 roku wśród przywódców Amerykańskiego Towarzystwa Traktatowego rozgorzała debata na temat tego, jak zająć się niewolnictwem. Towarzystwo to zostało założone w celu publikowania materiałów dotyczących moralności i biblijnych instrukcji. Jednak w jego szeregach istniały podziały co do tego, w jaki sposób towarzystwo powinno zająć się kwestią niewolnictwa. Byli tacy, jak George Cheever i bracia Tappan, fundatorzy The Liberator, którzy chcieli publikować materiały nazywające niewolnictwo grzechem. Inni uważali to za przesadę i chcieli publikować materiały potępiające niewolnictwo, ale w bardziej stonowanych tonach. Ostatecznie stowarzyszenie nie opublikowało materiałów nazywających niewolnictwo grzechem i przyjęło bardziej umiarkowane podejście. Ten epizod jeszcze bardziej pokazuje podział między abolicjonistami i niezdolność abolicjonistów do zjednoczenia wszystkich mieszkańców Północy. Wydarzenia z lat pięćdziesiątych XIX wieku sprawiły, że ludzie tacy jak Albert Barnes zaczęli bardziej otwarcie wypowiadać się na temat niewolnictwa. W 1857 roku Barnes opublikował drugą ze swoich książek na temat niewolnictwa, The Church and Slavery (Kościół i niewolnictwo). W książce tej Barnes wzywał ewangelików do uczenia się od kwakrów, którzy zajmowali się niewolnictwem w XVIII wieku. Prosił swoich braci, aby byli wierni swoim przekonaniom religijnym i w żaden sposób nie popierali niewolnictwa. Rok wcześniej, w 1856 roku, Barnes, który rzadko zajmował stanowisko w sprawach politycznych, zgodził się wygłosić modlitwę wstępną na pierwszej konwencji prezydenckiej nowo powstałej Partii Republikańskiej, która miała program antyniewolniczy. Partia ta nie wygrała wprawdzie w tym roku wyborów prezydenckich, ale odniosła sukces w wyborach lokalnych. Między 1857 a 1858 rokiem amerykańskie miasta doświadczyły kolejnego religijnego przebudzenia. Zostało ono zorganizowane przez Young Men’s Christian Association i stało się znane jako Businessmen’s Prayer Revival, ponieważ nabożeństwa często odbywały się w godzinach południowych w dzielnicach biznesowych, takich jak Wall Street w Nowym Jorku. Wśród ewangelikalnych abolicjonistów istniała nadzieja, że religijne odrodzenie zaradzi stale rosnącej przepaści między Północą a Południem i w końcu dostarczy moralnej perswazji, by położyć kres niewolnictwu. Niestety ta seria odrodzeń nie rozwiązała problemów narodu. W 1859 r. sytuacja zmieniła się na gorsze. Weteran wojen w Kansas, John Brown, poprowadził grupę białych i czarnych mężczyzn do federalnego arsenału w Harpers Ferry, w Wirginii, aby skonfiskować broń w celu wywołania rewolty niewolników na Południu. Brown i jego banda nie odnieśli sukcesu. Pułkownik Robert E. Lee z armii USA poprowadził siły do Harpers Ferry, by stłumić najazd. Wielu z ludzi Browna zginęło, a Brown został schwytany. Brown został osądzony i powieszony za zdradę pod okiem instruktora Virginia Military Institute, Thomasa Jonathana Jacksona, który w czasie amerykańskiej wojny secesyjnej stał się znany jako Stonewall Jackson. Metodystyczny pastor i zdecydowany abolicjonista z Nowej Anglii, Gilbert Haven, napisał pochwałę dla Browna, wyrażając uznanie dla jego czynów. Haven rozwinął się w narodową postać sprawy abolicjonistycznej i był jednym z niewielu abolicjonistów skłonnych publicznie nawoływać do całkowitej równości między rasami, a nie tylko do zakończenia niewolnictwa. Wykorzystywał swoją pozycję jako pastora, biskupa i redaktora czasopism metodystycznych, aby przedstawić swoje racje. Chociaż wielu jego metodystycznych kolegów popierało jego abolicjonistyczne stanowisko, nigdy nie otrzymał on poparcia dla równości ras, nawet po wojnie secesyjnej.Pod koniec lat pięćdziesiątych XIX wieku więcej mieszkańców Północy przyłączyło się do sprawy abolicjonistycznej, jednak na Północy nie nastąpił gwałtowny wzrost poparcia dla abolicji. Prezbiterianie Nowej Szkoły, północni baptyści i północni metodyści mieli swoich orędowników tej sprawy, ale żadne z tych wyznań nie potępiło niewolnictwa. Kościoły na Północy wiedziały, że spora część mieszkańców Północy pozostaje niezaangażowana w sprawę niewolnictwa, mimo że pogardzali oni siłą właścicieli niewolników z Południa w manipulowaniu polityką i decyzjami sądowymi. Wojna secesyjna i jej następstwa W 1860 roku republikański kandydat na prezydenta, Abraham Lincoln, wygrał wybory prezydenckie. Jeszcze przed jego inauguracją, 20 grudnia 1860 roku Karolina Południowa odłączyła się od Unii w obawie przed tym, co Lincoln mógłby zrobić, by zdelegalizować niewolnictwo. Ostatecznie odłączyło się 11 południowych stanów i rozpoczęła się wojna secesyjna. Lincolnowi udało się w tej wojnie uratować Unię, ale nie położyć kresu niewolnictwu. Po raz kolejny abolicjoniści byli podzieleni. Byli tacy, którzy zgadzali się z Lincolnem, ponieważ nie wierzyli, że rząd federalny ma prawo ingerować w niewolnictwo. Byli też inni, tacy jak studenci Wheaton College, którzy sprzeciwiali się wysiłkowi wojennemu, który odmawiał walki z tym, co doprowadziło do wojny – niewolnictwem. Przez pierwsze dwa lata Lincoln prowadził wojnę, aby ocalić Unię. Zmieniło się to jesienią 1862 roku, kiedy wydał Proklamację Emancypacji. Począwszy od stycznia 1863 roku wojna stała się wojną o zniesienie niewolnictwa na Południu. Wielu abolicjonistów, takich jak Albert Barnes, którzy nie chcieli, aby wojna była wojną przeciwko niewolnictwu, stanęło po stronie decyzji Lincolna. Podobnie jak wielu innych, Barnes wierzył, że po dwóch latach krwawej wojny Południe nie zamierza się poddać i nic poza zniszczeniem niewolnictwa nie zakończy wojny. Wojna wywarła głęboki wpływ na mieszkańców Północy i ich pogląd na niewolnictwo. 13. poprawka do Konstytucji USA została ratyfikowana 18 grudnia 1865 roku, znosząc niewolnictwo. Po wojnie Prezbiteriańska Nowa Szkoła uchwaliła rezolucję, w której domagała się pełnego obywatelstwa dla czarnych mężczyzn. Dla większości abolicjonistów zwycięstwo Unii nad Konfederacją i uchwalenie 13. poprawki zakończyło wojnę z niewolnictwem. Byli jednak tacy, jak Gilbert Haven, którzy koniec niewolnictwa postrzegali jako dopiero początek. Dla niego, i jemu podobnych, prawdziwym problemem był system kastowy w Stanach Zjednoczonych, który traktował czarnych jak obywateli drugiej kategorii. Dla Havena walka o zakończenie systemu kastowego i o równość ras trwała przez całe jego życie, aż do śmierci w latach 80-tych XIX wieku. Niestety, aby położyć kres niewolnictwu, potrzeba było ponad 600 000 zabitych i rannych Amerykanów w wojnie secesyjnej. Musiało upłynąć kolejne 100 lat, aby ustawa o prawach obywatelskich została uchwalona, dając Afroamerykanom równość w Stanach Zjednoczonych. Abolicjoniści odnieśli pewien sukces w zakończeniu niewolnictwa. Jednak zbyt wielu reformatorów społecznych nie potrafiło dostrzec głównej przyczyny problemu – rasizmu. Biografie Stanton, Elizabeth CadyFinney, Charles Wesley, John Tubman, Harriet Wydarzenia Pierwsze Wielkie PrzebudzenieDrugie Wielkie PrzebudzenieRezolucja antyniewolnicza Thomasa Coke’a, „Konferencja Bożonarodzeniowa „Założenie Południowej Konwencji BaptystówKościół Prezbiteriański w USA.Methodist Episcopal Church, SouthPublication of Appeal to the Christian Women of the South Harriet Beecher Stowe Publishes Uncle Tom’s CabinCivil War Photographs 
1688 Germantown Quakers’ Anti-Slavery Protest- Hathi Trust- from William Penn and the Dutch Quaker Migration to Pennsylvania by William I. Hull 
George Fox portrait- Library of Congress, LC-USZ62-5790 
Samuel Hopkins portrait- From the New York Public Library Digital Collections 
William Lloyd Garrison- National Portrait Gallery, Smithsonian Institution; gift of Marliese R and Sylvester G March 
Frederick Douglass portrait- National Archives and Records Administration Book/Journal Source(s) Kurian, George Thomas, and Mark Lamport (Eds.), 2016. The Encyclopedia of Christianity in the United States (Encyklopedia chrześcijaństwa w Stanach Zjednoczonych). Rowman & Littlefield Publishers. Web Source(s) https://rowman.com/ISBN/9781442244320/The-Encyclopedia-of-Christianity-in-the-United-States-5-VolumesIf podobało Ci się czytanie tego wpisu, proszę kupić Encyklopedię chrześcijaństwa w Stanach Zjednoczonych na link powyżej. Web Page Contributor Mark Draper