Rośnie zgoda co do tego, że ważne jest, aby miary ubóstwa odzwierciedlały wielowymiarowy charakter ubóstwa (Poverty Analysis Discussion Group, 2012). Wielu komentatorów argumentuje, że dążenie do ograniczenia ubóstwa przy użyciu miary ubóstwa 1,90 USD dziennie ignoruje wiele nakładających się niekorzystnych czynników, z którymi borykają się osoby żyjące w ubóstwie, w tym niedożywienie, złe warunki sanitarne, brak elektryczności lub rudery w szkołach (Alkire i Sumner, 2013). Ani miary dochodów, ani wydatków nie wychwytują tych innych aspektów dobrobytu gospodarstw domowych, takich jak wartość dóbr dostarczanych publicznie (edukacja lub usługi zdrowia publicznego); oraz wartości niematerialnych, takich jak pokój i bezpieczeństwo (Haughton & Khandker, 2009; Poverty Analysis Discussion Group, 2012). W rezultacie pojawiły się wielowymiarowe miary ubóstwa, które uzupełniają miarę 1,90 USD dziennie poprzez uwzględnienie innych deprywacji.
Wokół wielowymiarowych miar ubóstwa toczy się pewna debata między tymi, którzy proponują wskaźniki skalarne, które łączą w jednej liczbie informacje z różnych wymiarów, a tymi, którzy proponują podejście tablicowe wiarygodnego zestawu wielu wskaźników (Ferreria & Lugo, 2012; Poverty Analysis Discussion Group, 2012). Chociaż ogólne spojrzenie na deprywację może być pomocne, istnieją również korzyści z oddzielnego spojrzenia na poszczególne kwestie, aby zapewnić właściwe ukierunkowanie polityki. Miary łączące wiele wymiarów, takie jak wskaźnik ubóstwa wielowymiarowego, również wymagają większej jasności co do tego, co dokładnie się mierzy, oraz kompromisów zawartych we wskaźniku, a także czynników kontekstowych i wrażliwości sugerowanych rankingów na zmianę danych i wag (Ravallion, 2010). Ponadto twierdzi się, że żadne z tych podejść nie ujawnia współzależności różnych wymiarów wielowymiarowego ubóstwa (Ferreria & Lugo, 2012).
Wielowymiarowy wskaźnik ubóstwa (MPI), obecnie stosowany w Raporcie o Rozwoju Społecznym, mierzy ostre ubóstwo globalne, zaczynając od poziomu osoby lub gospodarstwa domowego. Mierzy on nakładające się deprywacje za pomocą zestawu dziesięciu wskaźników w trzech wymiarach – zdrowia, edukacji i standardu życia (zob. rys. 3 poniżej) – i podsumowuje profil ubóstwa danej osoby lub gospodarstwa domowego za pomocą ważonego wyniku deprywacji. Jeśli więcej niż trzy z dziesięciu wskaźników znajdują się poniżej odpowiednich wartości granicznych ubóstwa, są one określane jako wielowymiarowo ubogie (Alkire i in., 2013). Pomaga to uchwycić, jak wiele osób doświadcza nakładających się deprywacji i o jakim natężeniu (z iloma deprywacjami borykają się średnio). Zob. tabela 1, w której przedstawiono odsetek osób żyjących w wielowymiarowym ubóstwie w różnych regionach.
Figura 3: Wymiary i wskaźniki Wielowymiarowego Wskaźnika Ubóstwa
- Zdrowie (każdy wskaźnik ma jednakową wagę 1/6)
- Żywienie: w niedostatku, jeśli jakakolwiek osoba dorosła lub dziecko, dla którego istnieją informacje żywieniowe, jest niedożywione
- Śmiertelność dzieci: pozbawiony, jeśli jakiekolwiek dziecko zmarło w rodzinie
- Edukacja (każdy wskaźnik jest ważony równo po 1/6)
- Lata nauki szkolnej: pozbawiony, jeśli żaden członek gospodarstwa domowego nie ukończył pięciu lat nauki szkolnej
- Uczestnictwo dzieci: pozbawiony, jeśli jakiekolwiek dziecko w wieku szkolnym nie uczęszcza do szkoły w latach od 1 do 8
- Standard życia (każdy wskaźnik jest ważony równo po 1/18)
- Paliwo do gotowania: w niedostatku, jeśli gotują przy użyciu drewna, węgla drzewnego lub obornika
- Sanitariaty: w niedostatku, jeśli nie mają ulepszonej toalety lub jeśli ich toaleta jest wspólna
- Woda pitna: w niedostatku, jeśli gospodarstwo domowe nie ma dostępu do czystej wody pitnej lub czysta woda znajduje się ponad 30 minut spacerem od domu
- Elektryczność: pozbawiony, jeśli gospodarstwo domowe nie ma elektryczności
- Podłoga: pozbawiony, jeśli gospodarstwo domowe ma brudną, piaskową lub obornikową podłogę
- Aktywa: pozbawiony, jeśli gospodarstwo domowe nie posiada więcej niż jednego z: radia, telewizora, telefonu, roweru lub motocykla i nie posiada samochodu lub ciągnika (Alkire i Santos, 2010, s. 2).
Multidimensional Poverty Index (MPI) 2015+ – propozycja nowego pomiaru ubóstwa
An MPI 2015+ został zaproponowany przez Alkire i Sumnera (2013) dla kontekstu po 2015 roku. Połączyłby on wskaźniki Celów Zrównoważonego Rozwoju, a także wykorzystałby procesy partycypacyjne, aby pokazać, w jaki sposób ludzie są ubodzy i jakich niekorzystnych sytuacji doświadczają. Twierdzą oni, że pomogłoby nam to uzyskać jeszcze bogatszy obraz prawdziwej rzeczywistości ubóstwa.
Tabela 1: Dochód i wielowymiarowe ubóstwo, według regionów
| Region | No. of countries in sample | Income (USD 1.25 a day) poverty headcount (%) | No. of countries in sample | Multidimensional poverty headcount (%) |
|---|---|---|---|---|
| Arab States | 10 | 6.5 | 9 | 15.5 |
| East Asia and the Pacific | 11 | 12.7 | 10 | 6.4 |
| Europa i Azja Środkowa | 15 | 1,4 | 15 | 1,8 |
| Ameryka Łacińska i Karaiby | 20 | 5.7 | 14 | 6.7 |
| Azja Południowa | 8 | 30.6 | 7 | 53.4 |
| Afryka Subsaharyjska | 40 | 50,9 | 36 | 59,6 |
Źródło: zaadaptowane z UNDP, 2014, s. 73
Wskaźnik MPI zastępuje wskaźnik ubóstwa społecznego (Human Poverty Index – HPI) stosowany wcześniej w Raporcie o Rozwoju Społecznym w latach 1997-2009. HPI wykorzystywał średnie krajowe do odzwierciedlenia zagregowanych deprywacji w zakresie zdrowia, edukacji i standardów życia, ale nie mierzył ubóstwa na poziomie indywidualnym lub gospodarstwa domowego.
Global Multidimensional Poverty Index 2016 dostarcza wielowymiarowych danych na temat ubóstwa ze 102 krajów rozwijających się, zebranych przez Oxford Poverty & Human Development Initiative. Wykorzystuje on dane dotyczące innych aspektów ubóstwa zebrane w ramach badania demograficznego i zdrowotnego (DHS), badania MICS (Multiple Indicators Cluster Survey) oraz światowego badania zdrowia (WHS).
Miary dobrobytu OECD wykorzystują istniejące dane obiektywne, a także dane subiektywne, które uwzględniają własne aspiracje ludzi oraz ich oceny doświadczeń związanych z rozwojem, a także dane relacyjne, analizujące ilość i jakość relacji (OECD, 2013). Dodanie danych dotyczących subiektywnego dobrostanu może stanowić ważne uzupełnienie innych już stosowanych wskaźników; chociaż różnorodność czynników, które wpływają na to, jak ludzie doświadczają i relacjonują swoje życie, oznacza, że subiektywny dobrostan sam w sobie może opowiedzieć tylko część historii danej osoby (OECD, 2013b).
Wskaźnik Postępu Społecznego mierzy podstawowe potrzeby ludzkie (oceniane poprzez spojrzenie na odżywianie i podstawową opiekę medyczną, wodę i warunki sanitarne oraz schronienie i bezpieczeństwo osobiste); podstawy dobrostanu (oceniane poprzez spojrzenie na dostęp do podstawowej wiedzy, dostęp do informacji i komunikacji, zdrowie i dobrostan oraz zrównoważenie ekosystemu); oraz możliwości postępu (oceniane poprzez spojrzenie na prawa osobiste; wolność osobistą i wybór, tolerancję i włączenie oraz dostęp do zaawansowanej edukacji).
Pomiar ubóstwa dzieci wymaga specyficznych dla dzieci wskaźników społecznych, które mogą uchwycić wielowymiarowy i wzajemnie powiązany charakter ubóstwa. Mierzą one powiązania między deprywacją dzieci w ośmiu krytycznych wymiarach: edukacji, zdrowia, odżywiania, wody, warunków sanitarnych, schronienia, informacji i dochodów/konsumpcji (UNICEF, 2011).
.