Położenie neuronów acetylocholinowych1 i receptorów2 można odwzorować w odniesieniu do organizacji układu nerwowego (ryc. 7). Neurony acetylocholinowe występują licznie w ośrodkowym układzie nerwowym, który obejmuje mózg i rdzeń kręgowy. Obwodowy układ nerwowy obejmuje neurony, które łączą mózg i rdzeń kręgowy z mięśniami, narządami i skórą w celu przesyłania informacji czuciowych i ruchowych. Obwodowy układ nerwowy dzieli się na 1) somatyczny układ ruchowy, w którym mięśnie szkieletowe otrzymują informacje z rdzenia kręgowego za pośrednictwem nerwów ruchowych w celu wywołania ruchu (głównie dobrowolnego) oraz 2) autonomiczny układ nerwowy, w którym mięśnie gładkie i inne narządy otrzymują informacje z mózgu i rdzenia kręgowego w celu kontrolowania funkcji narządu (głównie mimowolnego). Wreszcie, autonomiczny układ nerwowy dzieli się na przywspółczulny układ nerwowy3 (PSNS), który jest aktywny przez cały czas, oraz współczulny układ nerwowy4 (SNS), który jest aktywny szczególnie w czasie stresu, strachu i sytuacji kryzysowych. Neurony acetylocholinowe są obecne we wszystkich częściach obwodowego układu nerwowego. W somatycznym układzie nerwowym5 nerwy ruchowe uwalniają acetylocholinę do mięśni szkieletowych. W autonomicznym układzie nerwowym istnieją 2 rodzaje neuronów, które biorą udział w PSNS i SNS. Pierwszy typ neuronów opuszcza rdzeń kręgowy, w drodze do skupiska neuronów zwanego zwojem6. W zwojach neurony acetylocholinowe uwalniają acetylocholinę do neuronów drugiego typu. Ten drugi rodzaj neuronów wędruje do miejsca docelowego (np. narządów, gruczołów, mięśni gładkich) i albo uwalnia acetylocholinę w PSNS, albo uwalnia inny neuroprzekaźnik, noradrenalinę7 w SNS. Te dwa układy nerwowe zazwyczaj działają w opozycji do siebie. Na przykład, w płucach PSNS powoduje zwężenie oskrzeli, a SNS ich rozszerzenie; PSNS stymuluje ślinienie, a SNS hamuje ślinienie. W każdym miejscu, w którym uwalniana jest acetylocholina, na odpowiednim celu obecne są receptory acetylocholinowe (ryc. 7).
Definicje:
1 neuroprzekaźnik magazynowany w pęcherzykach zakończeń nerwowych; występuje w neuronach w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, somatycznego układu nerwowego, przywspółczulnego układu nerwowego i współczulnego układu nerwowego.
2 białko, z którym wiążą się hormony, neuroprzekaźniki i leki. Są one zwykle zlokalizowane na błonach komórkowych i wywołują funkcję po związaniu.
3 część autonomicznego układu nerwowego, który kontroluje codzienne funkcje narządów i tkanek. Składa się z 2 typów neuronów, przedzwojowych i pozazwojowych. Oba typy uwalniają acetylocholinę.
4 część autonomicznego układu nerwowego, która kontroluje funkcje narządów i tkanek, zwłaszcza w czasie stresu, strachu i sytuacji kryzysowych. Składa się on z 2 rodzajów neuronów, przedzwojowych i pozazwojowych. Neurony prezwojowe uwalniają acetylocholinę, a neurony postzwojowe uwalniają noradrenalinę.
5 część obwodowego układu nerwowego, która kontroluje ruch. Nerwy ruchowe opuszczają rdzeń kręgowy i unerwiają mięśnie szkieletowe. Nerwy ruchowe uwalniają acetylocholinę, która powoduje skurcz mięśni.
6 wiązka ciał komórek nerwowych, często określana jako „neuron zwojowy”. Zarówno w PSNS, jak i w SNS neurony przedzwojowe uwalniają acetylocholinę; neurony ponadzwojowe uwalniają acetylocholinę (PSNS) lub noradrenalinę (SNS).
7 neuroprzekaźnik (komunikator chemiczny) z rodziny katecholamin, który pośredniczy w komunikacji chemicznej we współczulnym układzie nerwowym. Jest ona odpowiedzialna za fizjologiczną odpowiedź na stresujące wyzwanie (odpowiedź „uciekaj lub walcz”).
Rysunki:
Rysunek 7 Organizacja układu nerwowego, w tym pododdziały centralne, autonomiczne (PSNS i SNS) i somatyczne. Akt, acetylocholina; NE, noradrenalina; AChR, receptor acetylocholiny; NER, receptor noradrenaliny.
.